قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللَّهُ يُنْشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ إِنَّ اللَّهَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ

در زمین گردش کنید و بنگرید خداوند چگونه حیات را آفرید. بر اساس آخرین یافته های علم زیست شناسی پایه و اساس حیات از حما مسنون آغاز شد، توده نرم سیاه چسبنده بر روی سفال داغ و پخته ،ماکرو مولکول های آلی زنجیره ای حامل کد های ژنتیکی . زیبا ترین و پر مفهوم ترین کلمه از مشهودات حیات و این نقطه آغاز تکامل حیات است. هدف این سایت آشنائی بیشتر با قرآن مجید و نگاه به آن با دید و عینک علوم طبیعی و فیزیک است و شفاف کردن موضوعات خلقت کیهان در شش روز ، زمین در دو روز و مفهوم هفت آسمان و خلقت آن در دو روز و اقوات در چهار روز از دیدگاه قرآن و مقایسه آنها با آخرین نظریه های علمی است. موضوع مرگ و حیات، قیامت از دید علم فیزیک و قرآن مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. مقالاتی در این زمینه تقدیم باز دید کنند گان سایت می گردد به علاوه بر اساس کیف بدأ الخلق شما را با بند پایان و حشرات ایران و عجایب خلقت آن اشنا می کنیم و سایت حشرات ایران تنها سایت حشره شناسی با متنوع ترین انواع گونه های راسته بند پایان در خاور میانه با حدود 20000 عکس دست اول و تصویر برداری شده توسط اینجانب که همه آیاتی از خداوند متعال در حیات زمین هستند. آدرس سایت حشرات ایران .insectsofiran.com

CopyRight © سید محمد تقوی اهرمی.

برای آشنائی با رزومه اینجانب اینجا کلیک کنید.

اینستاگرام     hammanmasnun@

s.m.taghaviahrami94[@]gmail.com

فضاپیمای روزتا به دنبال حیات است یا مولکول های ساختار حیات

 

 

فرود  گرفیلا از فضاپیمای روزتا در 21 آبان ماه امسال(1393) بر روی یک  جرم  سماوی به قطر تقریبی 4 کیلومتربنام P67 که بسیاری به اشتباه آن را ستاره دنباله دار می گویند فرود آمد. یک اتفاق بزرگ در صنعت فضانوردی و تکنولوژی علم فضانوردی است. علاقمندان این واقعه علمی را با شادمانی تمام دنبال نمودند. طول این دنباله دار حدود 4 و عرض آن 3/5  کیلومتر است. دارای نیروی گرانش یک صد هزارم گرانش زمین است. عمر اغلب این اجرام مساوی با عمر کره زمین یکسان و حدود 4/6 میلیارد سال است. همه از ماموریت مهم این فضاپیما در کشف رموز حیات صحبت می کنند و بسیاری سنگ بنای حیات که همان مولکول های آلی است را با حیات اشتباه گرفته اند. فرصتی مناسب پیش آمد پیدایش حیات و نقش اجرام سماوی بر اساس آخرین نظریه علمی و قرآن را بررسی کنیم .

 

 

برای رسیدن به واقعیت علمی و اینکه حیات در کره زمین صورت گرفته  یا از خارج  بدان منتقل  شده  باید چگونگی وضعیت زمین در بدو خلقت و شرایط آب و هوایی آن آگاه شویم. قبلا در مقاله چگونگی روند پیدایش حیات در زمین اولیه از نظر قرآن مطالبی عنوان شد که مطالعه آن را به علاقمندان پیشنهاد میکنیم. زمین و سایر سیارات منظومه شمسی در 4/6 میلیارد سال پیش از توده  ابر خورشیدی  جدا شدند و همراه آنها تعداد بسیار زیادی از شهاب سنگها، خرده سیارک ها، سیارک ها کوچک و بزرگ که احتمالا باقی مانده سیاره یا سیارات متلاشی شده بوده اند در فضا پراکنده شدند. فضای اطراف زمین و سایر سیارات منظومه شمسی مملو از این اجرام سماوی بود که به مرور زمان یا جذب  آنها و یا در فضا سرگردان  شدند. عمر تمامی آنها یکسان و همه ابتدا از یک توده غبار و گازی (گازی اصطلاح غلطی است که در علم اختر شناسی گفته می شود اتم های هلیوم و هیدروژن و اتم های عناصر سنگین همه به صورت اتم بودند و گاز مفهوم مولکول را می رساند) بسیار داغ و به مراتب بالاتر از 3000 درجه بوده و هنوز پیوند اتم ها با یکدیگر صورت نگرفته بود تشکیل شده بودند.

سیاراتی که در اثر برخورد با یکدیگر متلاشی و از آنها خرده سیارات و شهاب سنگ ها ایجاد شدند در حال گذراندن تکامل شیمیایی بعد از تکامل اتمی بوده اند مانند زمین. زمین حدود پنجاه الی صد میلیون سال پس از جدا شدن از توده ابر خورشیدی در مدار خود شکل گرفت. حرارت این توده عظیم پلاسمایی در شرایط مناسب حرارتی همجوشی هسته ای را از اتم های هیدروژن و هلیوم شروع کنند و در این پروسه اتم های عناصر سبک مانند کربن ،اکسیژن ، ازت و سایر و اتم های سنگین مانند آهن نیکل تشکیل شدند .عناصر سنگین در مرکز زمین جای گرفتند و باعث پدید آمدن گرانش زمین شدند زمین اکنون بصورت یک کره مذاب و فشرده بود. آغاز این دوره از 4/5 میلیارد سال پیش شروع شد که به دوره تکامل اتمی نامیده میشود ( ارنست مایر و دی کرسان ). اتم های سبک تر مانند هیدروژن و هلیوم در سطح خارجی این توده مذاب انباشته شدند. در این مدت حرارت زمین کاهش می یابد و به اندازه ای میرسد که اتم های موجود در آن می توانند به مولکول ها تبدیل شوند و از این زمان تکامل شیمیایی آغاز میشود.

اتم های هیدروژن و اکسیژن، کربن، ازت تشکیل آب، متان، آمونیاک و.. بعلاوه عناصر شیمیایی دیگر با اکسیژن تشکیل کانی هائی از قبیل  سیلیکات ها، پیریت ها و غیره میدهند. جو اولیه زمین شکل میگیرد و مملو از آب، آمونیک و متان است و هنوز مقدار زیادی هیدروژن و مقدار کمی هلیوم در آن وجود دارد. اکسیژن آزاد وجود ندارد جو زمین بازی است، به عبارتی تعادل شیمیایی بطرف تشکیل هیدرات ها است مثلا کربن به صورت متان و ازت بصورت آمونیاک و اکسیژن بصورت آب مرتبا تشکیل میشدند

دلیل آن هم وجود مقدار فراوان هیدروژن در جو زمین اولیه بوده است. طی میلیون ها سال زمین مورد هجوم بی شمار شهاب سنگ ها، خرده سیارک ها  و اجرام آسمانی فوق الاشاره قراردارد. این اجرام حاوی مقدار عظیم  یخ  بودند که هم حرارت سطح زمین را کاهش میدادند  و هم حجم عظیم آب را به زمین منتقل میکردند  و این چنین آب اقیانوس ها فراهم گردید. آیه 18 سوره مومنون اشاره به انتقال آب از خارج از زمین به زمین دارد.

وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَسْكَنَّاهُ فِي الْأَرْضِ وَإِنَّا عَلَى ذَهَابٍ بِهِ لَقَادِرُونَ -

"ما آب را به اندازه (نیاز زمین) از فضا به زمین سکونت دادیم و قادر هستیم آنرا از بین ببریم . کلمه سکونت دادیم  بطور وضوح این معنی را میدهد که آب از خارج از زمین در زمین آورده شده. موضوعی که اخیرا دانشمندان زیست شناسی نظریه داده اند که احتمال دارد آب از فضا به زمین آمده باشد. علاوه بر آن خداوند متعال در قرآن مجید میفرماید " زمین و جو آن بهم پیوسته بودند و ما آنها را از هم باز کردیم (زمانی که زمین و جو آن بهم پیوسته بودند آبی هنوز بوجود نیامده بود زمین در حال تکامل اتمی بود و تنها زمانی که این دو ازهم باز شدند آب  در دوره تکامل شیمیایی بوجود آمد ) و خداوند متعال درست پس از ازهم باز کردن جو زمین و خود زمین آب را مایه و اساس حیات می داند.

أَوَلَمْ یَرَ الَّذِینَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء كُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ أَفَلَا یُؤْمِنُون-

برخی این آیه را با خلقت کیهان پیوند داده اند که  اشتباه است زیرا زمانی که  در محدوده پلانک هنوز انبساط رخ نداده بود ماده ای خلق نشده بود که خداوند آنها را از هم  باز کند. پس بر اساس این آیه حیات  فقط روی زمین و در حضور آب امکان  پذیر است. اگر در اجرام سماوی آثاری از مولکول های آلی یافت شود دلیل حیات نیست. این مولکول ها در پروسه تشکیل حیات در سیارات از هم متلاشی شده  که فرآیند ایجاد حیات در آنها کامل نشده بود به  وجود آمده اند و آثار آنها را میتوان در آنها  مشاهده کرد. سنگ بنای حیات موجودات زنده در زمین از چهار گروه اصلی مولکول های آلی تشکیل شده اند. پروتئین ها، چربی ها، هیدرات های کربن و اسید نوکلئیک ها در چهار دوره تشکیل مواد غذایی از نظر دانشمندان معروف علم زیست شناسی اشاره شده 2). برای پرداختن به بحث دنباله دار ها و آثاری از حیات در آنها نیاز به خلاصه کوتاهی از این دوره ها داریم.

Richard w. Kaplan زیست شناس معروف در کتاب معروف خود بنام پیدایش حیات دوره تشکیل حیات را از چهار دوره پیدایش مواد غذائی بیولوژیکی میداند.

این چهار دوره پیدایش غذای بیولوژیکی (به تعبیر قرآن اقوات )عبارتند از:

1-تولید غیر بیولوژیکی مولکول های پایه و آلی برای ایجاد پروتئین ها و اسید نوکلئیک. مانند اسید های آمینه ،اسید نوکلئیک ها، هیدرات های کربن از طریق غیر بیولوژیکی

2-ایجاد ترکیبات زنجیره ای یا پلیمریزاسیون از ملکول های ایجاد شده در دوره  اول از طریق غیر بیولوژیکی

3-اتصال مولکول های پلیمریزه شده به یکدیگر و تشکیل ماکرومولکول ها و تشکیل ساختار مولکولی آلی که  توسط غشاء پوشیده بودند به عنوان سنگ بنای پروبیوت ها (سنگ بنای حیات و خلقت انسان از صلصال من حما مسنون در این دوره است ) از طریق غیر بیولوژیکی. در کلیه شهاب سنگ ها  تا این مرحله پیش رفته اند و به دلیل عدم وجود آب پروسه متوقف شده است.

4-تشکیل پروبیوت ها که به عنوان اولین مواد آلی تکثیر پذیر بشمار می آید. (خلقت غذای تکثیر پذیر مورد استفاده  موجودات زنده که  از باکتری ها شروع شد سَوَاءً لِلسَّائِلِینَ‌ از این دوره به بعد است)

در اصل، حیات از مرحله سوم به چهارم جهشی بوده است و این همان معضلی  است که علم نتوانسته  آن را توضیح دهد ولی قرآن از کلمه حما مسنون به عنوان اساس و پایه حیات نام برده که در درون چهار دوره اقوات است و این همان ماده سیاه رنگ نرم چسبنده  است که در علم زیست شناسی به دوده سیاه نامگذاری شده بر روی سفال داغ ویا سنگ پیریت داغ  قرارمی گرفته و حیات از این مرحله شکل گرفته است.

وَلَقَدْ خَلَقْنَا الإِنسَانَ مِن صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ سوره حجر 26.ما انسان را از توده نرم سیاه در سفال سخت و داغ خلق کردیم.

مواد آلی تشکیل شده در دوره اول و دوم پیدایش غذای بیولوژیکی بصورت توده  سیاه را در بسیاری از شهاب سنگ ها  و دنباله دارها کشف کرده اند. اینکه این مواد از فضا به زمین منتقل شده در قرآن مورد تائید نیست و در قرآن آیات متعددی وجود دارد که حیات در زمین و در دوره اقوات تشکیل شده است. وقتی اجرام سماوی بسیاری در دوره اقوات به زمین برخورد کرده اند و آب را به زمین منتقل کرده اند برخی از این مولکول های آلی هم همراه یخ ها بوده اند ولی در تشکیل حیات در زمین نقشی نداشته اند.

زمین در پروسه ایجاد حیات تمامی مراحل این چهار دوره را همانطور که در قرآن به آن اشاره شده بر خلاف سایر سیارات بطور کامل سپری کرده و نیازی به این مولکول ها نداشته است. الیته تعداد اندکی از دانشمندان سعی میکنند منشاء حیات در زمین را به ریز سیارک ارتباط دهند که به نظر اینجانب پایه درستی ندارد و حال میخواهیم ببینیم  چگونه این موضوعات با منطق علم جور در می آید. کمی بیشتر شرایط و وضعیت زمین در دوره اولیه عمرش را بررسی کنیم  و با شهاب سنگ ها مقایسه کنیم .به دلیل مذاب بودن سطح خارجی زمین در دوره تکامل شیمیایی و تغییرات گسترده در پوسته جامد زمین امکان دستیابی به مدارک مستند وجود ندارد و از آنجائیکه ریز سیارک ها همزمان با زمین از خورشید جدا شدند می توانند اطلاعات مهمی از آن دوره در اختیار دانشمندان قرار دهند. بنابراین آنها سعی نمودند شرایط زمین اولیه را در آزمایشگاه باز سازی و بررسی نمایند که آزمایش معروف Miller وUrey از جمله آنها است.

آنها شرایط جو اولیه زمین را در ظرف آزمایش بازسازی کرده و از مولکول های ساده آلی مانند متان، آمونیاک و بخار آب استفاده کردند. انرژی لازم را توسط تخلیه الکتریکی در اختیار پروسه قرار دادند و موفق شدند تعدادی از اسید های آمینه و آلدئیدها و سایر مولکول های آلی بدست بیاورند. نتیجه این آزمایش این بود که مولکول های متان، آمونیاک و بخار آب که مولکول های غالب در جو زمین اولیه بودند میتواند منشاء و آغاز پروسه ایجاد مولکول های آلی به روش غیر بیولوژیکی باشند. پس از آن آزمایش های متعدد دیگری انجام شد. نکته مهم در آزمایش میلر که مدتها مخفی نگه داشته شده بود وجود هر دو ایزومر فضایی از یک نوع اسید آمینه در طرف آزمایشگاه بود. مولکول های آلی که در مرکزیت خود اتم کربن غیر متقارن دارند یعنی اتم کربن با چهار گروه مختلف پیوند کووالانسی داشته باشد دارای دو نوع ایزومر هستند. این نوع ترکیبات در اسید های آمینه وجود دارند بعبارتی یک اسید آمینه دو نوع شکل فضاِی از خود نشان میدهند که  در برخورد با  نور خاصیت خاصی از خود بروز میدهند و آنها راست گرد و چپ گرد می نامند. در تمامی اسید های آمینه که در ساختار موجود زنده بکار رفته است از نوع چپ گرد است. اگر پروتئین موجود زنده را تجزیه کنیم  فقط نوع چپ گرد را بدست می آوریم ولی اگر بخواهیم مانند  آقای میلر در آزمایشگاه  پروتئین را بسازیم هر دو نوع آن بطور مساوی در ظرف پیدا میکنیم .

در پیدایش حیات خداوند فقط  از نوع  چپ  گرد استفاده کرده

حال نوع دیگر چرا تولید نشد و یا چه عاملی آن را از پروسه حیات  دور نگه  داشت برای دانشمندان معمای پیچیده ای شده است. باین منظور سعی دارند این معما را در ریز سیارک ها پیدا کنند. موضوعی که اخیرا دانشمندان به آن رسیده اند این است که تابش نور با طول موج خاص می تواند اسید های آمینه راست گرد را تجزیه کند ولی اسید های چپ گرد در اثر این تابش تجزیه نمی شوند. در زمین اولیه نور خورشید و یا اشعه ماوراء بنفش که بسیار قوی تر از امروز بوده  بدون مانعی بر سطح زمین می تابید. احتمالا عامل تعیین کننده ای بوده است. همین نور بر سایر سیارات و ریز سیارک هم می تابید

.حال چه دلیل دارد که در زمین اسید های آمینه ای که در سیارک ها درست شدند در زمین شکل نگیرند. اینکه مواد آلی بوجود آمده  در ریز سیارک ها به زمین منتقل شده اند مورد تایید است همراه یخ ها آمده اند. اکسیژن، کربن ازت فراوان ترین عنصر پس از هیدروژن و هلیوم در ستارگان و ابرهای کیهانی است و در سراسر کیهان پراکنده اند و با کاهش حرارت می توانند در هر مکانی به مولکول های آلی که ساده ترین آنها آب، آمونیاک، متان و اسید سیانیدریک تبدیل شوند. این مولکول ها همراه با ترکیبات سیان استیلن، متیل استیلن، آلدئید استیک و مولکول های دیگر توسط رادیو تلسکوپ ها در ستارگان و ابرهای کیهانی به اثبات رسیده است. این ترکیبات کم  و بیش در دنباله دار ها نیز وجود دارند.

دنباله دارها را گلوله های کثیف می نامند که از ترکیبات یخ زده آب، متان، آمونیاک و ساختار سنگی تشکیل شده اند. بعلاوه ماکرومولکول های آلی که باقیمانده پروسه ناقص حیات درسیاره متلاشی شده مادرایجاد شده اند نیز در آنها مشاهده میشود.(3.

دانشمندان قطعاتی از شهاب سنگ های مختلف که به زمین برخورد کرده اند را مورد بررسی دقیق  قرار داده اند. اکثرا از مخلوط آهن، نیکل و سنگ های سیلیسی تشکیل شده اند. دربرخی تا حدود 5 درصد از یک ماده سیاه رنگ همراه با سیلیکات مشاهده کرده اند. وجود آهن و نیکل و توده سیاه رنگ موید این نظر است که آنها در حال گذراندن  دوره تکامل شیمیایی و پروسه حیات بوده اند که متلاشی شده اند این توده سیاه رنگ را بنام کندریت های ذغالی مینامند. این شهاب سنگ ها کمیاب هستند ولی جزئیات آنها مورد بررسی دقیق قرار گرفته است (مثلا در سال 1863 در Orgueil فرانسه و در سال 1969 در Murchisonnvn استرالیا شهاب سنگ هائی به زمین سقوط کرده اند که در هر دو توده سیاه رنگ مشاهده شده. قسمت اساسی توده سیاه رنگ  ذغالی از مولکول های آلی پلیمر کربن دار که در آن زنجیره های حلقوی با گروه های شیمیایی متقارن و غیر محلول در آب تشکیل شده اند. مقداری از آنها در محلول های آلی حل شدند و در آنها مولکول های آلی زنجیره ای انواعی از اسید های چرب و اسید های آمینه دیده شدند. در شهاب سنگ Murchison اسید های آمینه Alu وGlu , Val ,Pre  به مقدار جزئی و اسید های آمینه از نوع ایزومر فضائی D و L یا راست گرد و چپ گرد بطور مساوی وجود داشتند. (4 

این نشانگر این است که این ترکیبات بصورت غیر بیولوژیکی ایجاد شده اند. احتمال دارد که بسیاری از این ترکیبات بوسیله آغشته شدن با کثافت منشاء زمینی باشد. تا کنون هیچ شواهدی مبنی بر وجود مولکول های آلی بیولوژیکی درکندریت ها یا گلوله های ذغالی یافت نشده که  ثابت کند حیات در شهاب سنگ ها  وجود داشته و به زمین منتقل شده است. بنابراین ماکرومولکول های آلی که در توده سیاه رنگ و در شهاب سنگ ها مشاهده شده  بصورت غیر بیولوژیکی است و به عنوان سنگ بنای حیات تلقی میشود نه خود حیات. با توجه به مطالب عنوان شده  روند تشکیل مولکول های پایه حیات  در کره زمین و سایر سیارات و ریز سیارکها و شهاب سنگها  در منظومه شمسی از یک الگوی خاصی پیروی میکنند و این الگو خاص همان طرح  وبرنامه اولیه ای است که قبل از پیدایش و خلقت کیهان بر پایه آب و حیات استوار بود. این برنامه بصورت یک نرم افزار در سیستم کیهان نهادینه شده و هدایت آن برعهده خالق متعال است. به این آیه توجه فرمایید.

و هو الذي خلق السموات و الارض في ستّة ايام و كان عرشه علي الماء ليبلوكم ايّكم احسن عملاً و لئن قلت انّكم مبعوثون من بعد الموت ليقولنّ الذين كفروا ان هذا الا سحرٌ مبين-هود 7-

" اوست كسى كه آسمانها و زمين (کیهان ) را در شش هنگام آفريد در حالی که عرش او بر آب بود (طرح و برنامه ریزی و مدیریت او بر ایجاد آب بود ) تا بهترین عمل را از ان بیرون آورد و اگر بگويى شما پس از مرگ برانگيخته خواهيد شد قطعا كسانى كه كافر شده‏ اند خواهند گفت اين (ادعا) جز سحرى آشكار نيست "

قبل از خلقت کیهان هدف ایجاد حیات بود و حیات نیز بر پایه  آب قرار داشت. این سخن خداوند است. از این نظر در هر جای کیهان و بر روی هر اجرام سماوی به محض بروز شرایط  که بصورت نرم افزاری به عنوان برنامه تدوین شده  از قبل در کیهان نهادینه شده خلقت حیات مطابق آن انجام می شود. در هر سیاره و یا خرده سیارکها به محض اینکه این شرایط قطع می شود پروسه حیات نیز متوقف میشود. در برخی از آن ها در مرحله پیدایش آب و در برخی در مرحله اولیه  پیدایش اقوات  قطع  شده است. زمین به دلیل قرار گرفتن در محدوده کمربند حیات  که آب می تواند از منهای 50 درجه تا بعلاوه 50 درجه ابراز وجود کند توانست پروسه  تکامل حیات را به پایان برساند.

بنابراین این که علم به دنبال حیات بر روی سیارات و یا خرده سیارک ها در منظومه شمسی بگردد بسیار غیر منطقی و غیر علمی است. شرایط زمین بسیار استثنائی است. فاکتورهای بسیار زیادی دست اندر کار ایجاد شرایط در زمین بوده است و این شرایط نتوانسته بر روی سیارات دیگر منظومه شمسی پدید آید. احتمال اینکه در سراسر کیهان موردی وجود داشته باشد بعید نیست. اما از نظر قرآن هدف آفرینش کیهان طبق آیه فوق چه بخواهیم و یا نخواهیم خلقت حیات و انسان است آنهم در این دنیا یعنی برروی کره زمین و حیات بر اساس آب بوجود آمده. موضوع حیات بر اساس آب یک مفهوم بسیار علمی و جالب است که فرصت دیگری می طلبد و اینکه چرا خداوند متعال آب را برای حیات انتخاب کرد و نه مثلا متان را انشاءلله در آینده این بحث را پی می گیریم .سید محمد تقوی اهرمی سوم آذر 1393 به مناسبت فرودگر فیلا از فضا پیمای روزتا در21 آبان ماه امسال بر روی یک جرم سماوی ویرایش جدید اسفند 1395-خرداد 1397ویرایش و اصلاحیه جدید تیر ماه 1399

 

1-Ernst Mayr :Evolution Spektrum der Wissemschaftt Deutsche Ausgabe Scientific American 1986

2-Lawles ,J.,C.E..Folsom,K.A. Kvenvolden:organic matter in meteorites.Sci.Amer. 226(1972) 38

3-Lowles.j.,k.A.Kvenvolden,E.Peterson,C. Ponnamperuma: Aminoacids indigenous to the Murry meteorite ,Science 173 (1971) 626

4-Kvenvolden,K.Flores,C. Ponnamperuma,J.R Kaplan,C.Moore:Evidencefor extralerrestrical amino acids and hydrocarbonenes in the Murchison meteorite, Nature (Lond.) 228 (1970) 923-924

 

 

 

 

 

 

 

 

بازدید: 4081

نوشتن دیدگاه


تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید