مقدمه نوشتار
سفیه در قران به مفاهیم کم خرد، بی عقل، نادان آورده شده است. یتیم ها، زنان بی سرپرست، فقرا، معلولین ذهنی، مهاجرین که به مفهوم امروزی پناهندگان در قرآن به عنوان آسیب های اجتماعی در آیات متعدد مورد بحث قرار گرفته است. جامعه سالم اسلامی که بنای خود را بر تعالیم عالیه اسلامی بنا گذارد نباید در آن نارسائی ها و آسیب های اجتماعی چهره اسلام را تخریب کند.آیه 19 ذاریات
إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنّاتٍ وَ عُیُونٍ- آخِذِینَ ما آتاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ کانُوا قَبْلَ ذالِکَ مُحْسِنِینَ- کانُوا قَلِیلاً مِنَ الَّیْلِ ما یَهْجَعُونَ- وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ- وَ فِی أَمْوالِهِمْ حَقٌّ لِلسّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ
در این آیه توصیف متقین که در بهشت پاداش کارهایی که قبلا کرده اند را خداوند به آنها عطا فرموده و مهمترین خصوصیات آن ها عبادت و استغفار و در اموال آن ها برای فقراء و درماندگان حقی قائل شده بودند. بر طرف کردن آسیب های اجتماعی وظیفه هر فرد مسلمان است که به خدا ایمان دارد .بهترین کلام را حضرت علی ع در نهج البلاغه اشاره فرموده - قير الّا بما متّع به غنىّ و اللّه تعالى سائلهم عن ذلك- همانا خداوند قوت فقرا را در اموال اغنيا قرار داده است و هيچ گرسنه‌اى نيست مگر آن كه ثروتمندى از حقّ او بهره بردارى مى كنند و خداوند از آنان باز خواست خواهد كرد- نهج‌البلاغه، حكمت 328
در آیه 85 سوره هود زیبا ترین نکته اقتصادی که قرن اخیر کشور ها با آن در گیر هستند کلمه لا تبخسوالناس اشیائهم است. اشیاء دارائی مردم است از هر نوع. مسکن، لوازم خانه و امروزه وسائل حمل و نقل و سایر چگونه کاهش پیدا می کند. این عبارت در یک کلام معنی تورم می دهد. خداوند تاکید می فرماید. با سوء مدیریت و ندانم کاری جامعه را دچار تورم نکنید این عبارت همان کلام گهر بار حضرت علی ع است تورم جابجائی ثروت از اموال مردم به اموال ثروتمندان است که نزد خداوند متعال شدید مزموم است. حق الناس مربوط به همه مسلمین است. اینکه مومنین گروهی خاص تشکیل دهند و تمامی امتیازات اجتماعی را سهم خود کنند را قرآن بر نمی تابد.
وَ يا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِكْيالَ وَ الْمِيزانَ بِالْقِسْطِ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ وَ لا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ-ای قوم من (حضرت هود به قوم خود از طرف خداوند اعلام می کند)اندازه و وزن را تمام و کمال و با عدالت انجام دهید و از ارزش اموال مردم نکاهید و در زمین فساد نکنید. این آیات نمونه ای از آیات بیشماری است که مرتبا در قرآن تکرار می شود. این ها آسیب های اجتماعی هستند که چهره اسلام را مخدوش میکند.
معلولین ذهنی و رهنمود قرآن در رعایت حقوق آنان
آیات ابتدای سوره نساء از نفس واحده شروع می کند که مرد و زن دارای منشاء مشترک هستند و در آفرینش تفاوتی بین مرد و زن نیست مردان و زنان بیشماری از این منشاء پدید آمد ه اند از خدائی که با نام او از همدیگر درخواست می کنید تقوا داشته باشید ( از خدا بترسید و حساب ببرید که خدا ناظر بر اعمال ما است)و از خویشاوندان مبرید که خدا همیشه ناظر به اعمال شما است. آیه بعد از آن به یتیم ها و زنان بی سرپرست می پردازد و در آیه
وَلاَ تُؤْتُواْ السُّفَهَاء أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللّهُ لَكُمْ قِيَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ وَقُولُواْ لَهُمْ قَوْلًا مَّعْرُوفًا-اموال خود را که خداوند برای قوام زندگی شما قرار داده را( برای کمک به معلولین ذهنی به آن ها ندهید)و اگر خواستید کمک کنید مالی برای آن ها در نظر بگیرید و با آن کار کنید و از سود آن خوراک و لباس و نیازمندی های آن ها را بر طرف کنید و با آن ها به طور عادی صحبت کنید که آنها به خاطر معلویت ذهنی ناراحت نشوند. در اجتماع با آن ها طوری رفتار کنید که مورد تحقیر قرار نگیرند. اگر معلول ذهنی با شما اقوام است و یا در اجتماع مسلمین هستند نمی توانند مدیریت مال خود را بر عهده بگیرند. شما برایشان سرمایه در بنیادی و موسسه ای بسپارید واز آن ها حمایت کنید و تحت پوشش قرار دهید.
این معلولین ذهنی را در آیه به طور یک معضل کلی یاد کرده و ارتباطی با یتیمان ندارد. منظور همه معلولین کلی در جامعه اسلامی است. در برخی از تفاسیر به نقل از گذشتگان در آیه فوق سفهاء را شراب خوار و فاسق تاویل کرده اند که درست نیست. در آخر آیه که با آنان خوب و شایسته و معمولی سخن بگوئید این موضوع را رد می کند. آیا ما در جامعه اسلامی با شراب خواران و مفسدین عادی صحبت کنیم که ناراحت نشوند شراب می خورند و فساد می کنند. چشم و گوش بسته نظر گذشتگان را باز نشر نکنیم و اگر هم در روایات است به آن اشاره نکنیم که سندیت قرآنی نمی تواند داشته باشد. در این آیه سفیه کسی است که جامعه اسلامی باید آن ها تحت حمایت خود قرار دهد و برایشان بودجه در نظر بگیرد ولی خودشان به دلیل معلولیت ذهنی نمی توانند مدیریت زندگی خود را اداره کنند. در آیات بیشتر تفکر کنیم کلمات افلا یعقلون، افلا یتفکرون، الا یتدبرون و بسیار هشدار دیگر را رعایت کنیم تا انشاءالله تعالیم عالیه اسلام در نظام اسلامی جای خود را باز کند.سید محمد تقوی اهرمی 30/7/1400
بازدید: 3047