خلقت کیهان از احدیت و صمدیت آغاز شد

 احد صفت ذاتی خداوند متعال است و در قران تاکید بر صفت ذاتی بودن پروردگار فقط یک بار در سوره توحید آمده است. "بگو خداوند احد است " یک معنی و کلام  بسیار استثنائی است و مفسرین در معنی این کلمه بسیار بحث کرده اند. به معنی یکتا و تک آورده شده، قابل شمارش نیست یعنی عدد دو به عنوان ادامه آن وجود ندارد اگر بخواهد افزایش یابد ماهیت کلمه عوض میشود و میگردد جفت. معنی این کلمه در قالب اعداد نمی گنجد و مفهوم خاص خود را دارد. حالا چرا خداوند متعال این کلمه را انتخاب کرد بسیار جالب است در آیه  بعد  بلافاصله الله الصمد می آید خدا هم احد است و هم صمد است .هر دو از صفات ذاتی خدا هستند و پس از آن دو مختصات جهان مادی را  ذکر فرموده ، چیزی را به وجود آوردن و از چیزی به وجود آمدن. به عبارتی یلد و یولد  دو صفت بارز مادی است یعنی مرکب بودن ولی خداوند مرکب نیست و بسیط است. کلمه احد در جاهای دیگر به معنی کسی هم آمده است ولی به این مفهوم فقط در سوره توحید آمده است

سه آیه اول این سوره با هم مفاهیم تنگاتنگی دارند. در معنی صمد که فقط  یکبار در قرآن آمده روایات بسیاری نقل شده که چند روایت که در ارتباط با صمد و احد است انتخاب کرده ایم  که مقصود ما را میرساند. در روایتی از حضرت امام حسین (ع ) معنی صمد چنین آمده:

الصمد الذی قد انتهی سودده و الصمد الذی لا یاکل و لا یشرب، و الصمد الدائم الذی لم یزل و لا یزال، الصمد الذی لا جوف له و الصمد الذی لا ینام (1
" صمد کسی است که در نهایت سروری و بزرگی باشد و کسی است که  نمی خورد و نمی آشامد و نیز کسی است که پیوسته بوده و خواهد بود صمد کسی است که تو خالی نیست و صمد کسی است که نمی خوابد"  در حقیقت حضرت تمامی معانی صمد را ذکر کرده از جمله تو خالی نبودن و بسیط بودن صمد ولی تفسیر و تاویل نکرده است.

احد باین معنی است که خدا در صفات خود مانند ندارد و به معنی بسیط بودن ذات الهی است و عارفان از جمله ملاصدرا برای خداوند مراتبی قائل هستند یکی از آنها مرتبه احدیت است که به غیب مطلق نیز تعبیر می شود و ذات باری تعالی باین جهت احد گویند که تمام تعینات و مفهومات مادی حتی مفهوم ذات  و معرفت و هویت (همه از مفاهیم ماده است ) در این مرحله نفی می شود و این مرتبه هیچ اسم و نشانی ندارد . [1].در کلام حضرت امام حسین (ع) یک نکته جالب است وآن تو خالی نبودن ذات باری تعالی و معنی بارز و اصلی صمد هم همین است، توخالی نبودن میتواند معنی تو پر بودن نیز بدهد .این بدان مفهوم نیست که ذات خداوند تو پر است که خداوند از هر صفتی  مبرا است تو پر بودن نفی تو خالی بودن است که از صفات ماده است ولی این معنی را میدهد که تو پری از ذات خداوند سرچشمه می گیرد. تعریف ملاصدرا از احد به خاطر داشته باشیم تا به تعریف احد از نظر علم فیزیک برسیم. 

اکنون روایتی از حضرت امام زین العابدین علی ابن الحسین(ع) نقل میگردد إنّ الله عزّوجلّ علم أنَّه يكون في آخر الزّمان أقوام مُتعمِّقون, فأنزل الله تعالى "قُل هو اللهُ احدٌ"و الآيات من سورة الحديد إلى قوله "وهو عليمٌ بذات الصّدور" فمن رام وراء ذلك فقد هلك [2]  از حضرت در باره سوره توحید پرسیدند  فرمود " در آخرالزمان گروه هائی متعمق خواهند بود پس خدای عزوجل قل هوالله احد الله الصمد و آیاتی از سوره حدید تا قول خداوند و هو علیم بذات الصدور را فرو فرستاد (برای گروهی از آیندگان که مفاهیم آن را درک میکنند) هر که فرا تر از آن قصد کند هلاک شود [3] در این روایت متعمق اقوامی هستند که بر اساس دانائی و علم فکر میکنند (دانشمندان فیزیک معاصر). احد باین معنی است که خداوند در صفات خود هم مانند ندارد و به معنی بسیط بودن ذات باری تعالی است و ذات باریتعالی باین جهت احد می گویند که تمام تعینات و مفهومات حتی مفهوم ذات  نفی می شود و این مرتبه هیچ نام و نشانی ندارد [4] . با توجه به مطالب بالا و با توجه به بیان ملا صد را در معنی احد که صفات و مفاهیم در آن مورد توجه قرار گرفته و عین ذات اعتبار پیدا می کند و می گوید از کثرت مظاهر اسماء الهی و صفات ، عالم خلق می شود، اینطور استنباط می شود که خلقت کیهان  مستقیما از احد سر چشمه می گیرد. پس احد به معنی بسیط بودن ذات باری تعالی است و صمد هم تو پر بودن که آن  به مفهوم نفی تو خالی بودن که از صفات بارز جهان مادی و کیهان است و تو پر بودن از صفات ذاتی خداوند نشات می گیرد. احد و صمد از صفات فعلی اویند. خداوند بسیط است تجزیه در او راه ندارد از آن چیزی بیرون نمی آید بنابراین نه می زاید و نه زائیده شده  و در معنی احد هم کسی به ذات او نمی رسد.

حال متوجه می شویم چه ارتباطی بین کلمه احد ، صمد و دو صفت بارز ماده یعنی تکثیر و تجزیه پذیری در این سوره وجود دارد و خداوند متعال با کلمه خود چه چیزی را میخواهد بما تفهیم کند . لم یلد و لم یولد هر دو با هم به معنی بسیط بودن ذات احد است و احدیت هم محدوده ایی که از احد سرچشمه می گیرد. با این اوصاف احدیت محدوده ایست که به قول ملاصدرا مفاهیم جهان مادی از اعتبار می افتند  صفات ماده  و خود ماده در آن  وجود ندارد ولی از آن ذات مبارک سر چشمه می گیرند. این مطلب مهم پایه بحث ما از این مقاله است.

پایه مدل استاندارد پیدایش کیهان نظریه فیزیک دانان معروف از جمله پروفسور هاوکینگ ،

پس در احدیت زمان، مکان ، فضا و مختصات  ماده حاکم  نیست. لا تاخذه سنته. زمان خدا را فرا نمی گیرد. همه این مختصات  مادی در یک  کلمح البصر از هیچ بوجود آمد. از نور ذات خدا. در احدیت فقط نور خدا تجلی پیدا می کند این هم نوری ایست  ماوراء نور مادی، انرژی است ما  فوق انرژی که بروز آن باعث خلقت جهان شد. به آیه نور توجه فرمائید:

  اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِن شَجَرَةٍ مُّبَارَكَةٍ زَيْتُونِةٍ لَّا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَى نُورٍ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشَاءُ وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ آیه 35 سوره نور
"خداوند نور خود را در این تمثیل چنین بیان میفرماید .خدا نور کائنات است، نور او از جنس نور ستاره كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ است نه از نوری که از آتش چراغی که با روغن زیتون روشن میشود. از جنس انرژی است(ستاره پر فروغ کوکب الدری نورش از واکنش های هسته ای سر چشمه میگیرد) نه آتش که با روغن زیتون روشن میشود .ولی نور خدا درست است که از انرژی است ولی انرژی خاصی است و ما فوق این انرژی مثل ستاره کوکب الدری است نورعلی النور است بعلاوه لا شرقیه است و لا غربیه  یعنی لا مکان است، مکان خاصی او را فرا نمی گیرد. خداوند متعال این مثال ها را برای روشن شدن ذهن انسان ها می زند که او به تمامی علم کیهان آگاه است ( کل شیئ در اینجا مجموعه جهان مادی را می رساند).خداوند  کائنات را ابداع کرد یعنی از هیچ آفرید بدیع السموات والارض واذا قضی امرا فانما یقول له کن فیکون       

ابتدا احد بود ولا غیر هیچ نبود نور خدا که نور علی نور است و انرژی ناب است ما فوق انرژی مادی در محدوده  احدیت که متعلق به ذات خدا است بروز میکند و یا تجلی میکند و امر و اراده خدا بر آن قرار میگیرد که جهان خلق شود و انما امره اذ اراد شیی ان یقول له کن فیکون و در یک آن این اتفاق می افتد. کیهان از احد آغاز میشود و در احدیت نور خدا تجلی می یابد. کیهان ابتدا ابداع می گردد (ابداع یعنی از هیچ بوجود آمدن و سپس فطرهن بر جهان عارض میشود و انبساط  کیهان را فرا می گیرد و جهان خلق میشود. درست همان اتفاقی که در یک لحظه در خلقت کیهان رخ داد. ابتدا بدیع السموات والارض و سپس دریک لحظه انبساط و سپس کیهان در شش دوره خلق می گردد.

اکنون اشاره ای به مدل استاندارد کیهان در مورد پیدایش کیهان از دیدگاه علم داشته باشیم البته در لحظه اول آن بر اساس آخرین نظریه پذیرفته شده علمی، جهان در اثر یک انفجار اولیه به نام مه بانک از نقطه ای بینهایت داغ و بی نهایت چگال یا فشرده  و در نقطه ای بی نهایت کوچک آغاز شد. بسیاری از دانشمندان این را هیچ تفسیر کرده اند و درست هم تفسیر کرده اند مطابق نظریه قرآن . فرق نظریه علم و قرآن در یک چیز است. خداوند  کیهان را از هیچ  ابداع کرد و علم می گوید هیچ از هیچ آفریده شد. این حادثه در زمان صفر اتفاق می افتد و از زمان صفر تا ثانیه ده به توان منهای 43 را علم  محدوده پلانک نام گذاری کرده است. در این محدوده تمامی مختصات ماده و قوانین فیزیک اعتباری ندارند چون به وجود نیامده اند. محیطی کاملا فشرده و تو پر و عاری از ماده است. به علاوه علم این محدوده را تکینگی می گوید به انگلیسی میشود  سینگولاریته  و این  کلمه در عربی معنی احدیت را میدهد. یعنی علم می گوید کیهان زمان صفر بوجود آمد ولی هنوز ماده ای وجود نداشت فوتون هم نبود یعنی انرژی هم نبود وقاعد تا فضا و مکان که از مختصات ماده است نیز نبایستی وجود داشته باشد  باین دلیل از کلمه ابداعی  سینگولاریته استفاده کردند کلمه  سینگولاریته  به زبان انگلیسیی یعنی  تکینگی و به عربی احدیت.

این کلمه برای اولین بار توسط جیمز کلرک ماکسول برای تعریف یک سیستم خاصی بیان شد سیستمی پیچیده که در آن از یک علل کوچک یک معلول بزرگ پدید آید. سینگولاریته در سیستم های مختلفی تعریف شد. در همه تعاریف یک مطلب را میرساند .هر سیستمی به یک محدوده خاص از آن سیستم برخورد میکند که قوانین آن محدوده در آن به بن بست می رسد و پیچیدگی خاص خود را پیدا میکند. سینگولاریته کیهانی  محدوده ای را تعریف می کند که در آن محدوده تمامی کیهان در یک نقطه بسیار کوچک و فشرده با چگالی فوق العاده زیاد قرار داشت و در این محدوده مختصات ماده و قوانین فیزیک اعتبار خود را از دست میدهند. فضا و ماده هنوز ایجاد نشده است. سینگولاریته یک نقطه در فضا نیست بلکه نقطه ای در زمان است. چرا که فضائی وجود نداشت. از زمان صفر تا ده بتوان منهای 43 ثانیه بعد از مه بانک  محدوده سینگولاریته است. هاوکینگ و دیگر دانشمندان که نتوانسته اند این محدوده را درک کنند که از کجا سرچشمه گرفت و بسیار پیچیده  بوده و هست را از نقطه ای به نام سینگل یا به عربی احد میدانند . به عبارتی در محدوده سینگولاریته یا احدیت تمامی محتویات سینگولاریته  که کیهان بسیار فشرده است از زینگل یا احد بوجود آمده و سینگل هم از هیچ  پدید آمده. بنابراین علم فیزیک میگوید کیهان از محدوده احدیت نشات گرفته و محدوده احدیت هم از احد سرچشمه گرفته و در باره احد چیزی برای گفتن ندارد.

پس علم فیزیک به محدوده پلانک رسیده یعنی زمان ده به توان منهای 43 ثانیه بعد از بیگ بانک و می گوید این محدوده خاصی است زمان، مکان، قوانین و مختصات ماده در آن وجود ندارد و بسیار فشرده و بسیط است در حد بی نهایت و علم بشر قدرت تجزیه و تحلیل آن را ندارد. دلیل آن هم حرارت فوق العاده حدود ده میلیارد ضربدر ده میلیارد ضربدر ده میلیارد درجه کلوین یعنی ده به توان سی غیر قابل تصور برای بشر و اسم آن را هم گذاشته اند سینگولاریته و در علم کیهان شناسی جائی که قوانین طبیعی زمان و مکان در آن هنوز خلق نشده این وضعیت در سیاهچاله هم بوجود می آید که در آن نیروی گرانش به سمت بی نهایت سوق میکند و در ابتدای خلقت کیهان این وضعیت وجود داشته است . بنابراین علم قبول دارد و تائید میکند که کیهان از محدوده ای به نام  سینگولاریته( احدیت ) آغاز شد و مختصات آن را چنین بیان می کند محدوده ایست بسیط و فشرده و تو پر زمان و مکان و کلیه مفاهیم ماده و قوانین فیزیک در آن بی اعتبار است.

حال گفته ملاصدرا را که در بالا نقل کردیم اینجا تکرار می کنیم و تفسیر آن را به خودتان وامی گذاریم" و به ذات باریتعالی باین جهت احد میگویند که تمام تعینات و مفهومات حتی مفهوم ذات، معرفت ،هویت در این مرحله نفی می شود و این مرتبه هیچ نام و نشانی ندارد و می گوید از کثرت مظاهر اسماء الهی و صفات، عالم خلق می شود. ملاصدرا این مطالب را از قرآن درک کرده است. معنی کلمات فوق این است که عالم از هیچ خلق شد. چیزی که علم فیزیک به آن رسید.

البته علم دارد از زمان حال به گذشته میرود. یعنی کیهان انبساط یافته اگر به گذشته  برگردد در هم جمع می شود کوچک و کوچک تر میشود ماده  به ذرات بنیادی تبدیل و آنها نیز به فوتون ها و میون ها تبدیل میشوند و به سینگولاریته میرسند. نظریه مدل کیهانی این چنین شکل گرفت و می گوید  سینگولاریته هم از سینگل و سینگل هم از هیچ بوجود آمد. این نکته اختلاف علم است با قرآن چرا که علم حاضر نشد بداند ماوراء احدیت چه نهفته است یعنی قدرت فکر دانشمندان به آنجا نمی رسد. از این نظر است که هاوکینگ میگوید تا اینجا ما متوجه شدیم که تمامی کیهان از چهار قانون اصلی فیزیک بوجود آمده لازم نیست بیشتر فکر کنیم لازم نیست به دنبال خدا بگردیم و لازم نیست بفهمیم انسان چطور خلق شده ما می گوییم  کیهان از این 4 قانون فیزیک بخصوص نیروی گرانش بوجود آمده است و اینها هم از هیچ خلق شده اند یعنی خود خودشان را خلق کردند، اما خداوند متعال می فرماید  کیهان از هیچ آفریده نشده ما آن را خلق کردیم . خداوند در 1400 سال قبل پاسخ سخن اخیر آقای پرفسور هاوکینگ را در آیات 35 و 36 سوره  می دهد.                                                                                                                                                                                        
أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَيْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُون  آیا بی هیچ خالقی پدید آمده اند یا خود خالق خویشند. درست همان جمله هاوکینگ که کیهان خود خودش را پدید آورد. کلمه من غیر شی یعنی هیچ
أَمْ خَلَقُوا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بَل لَّا يُوقِنُونَ آیا آسمانها و زمین (کیهان ) هم همینطور خلق شده اند . نه، به یقین نرسیده اند
در آیه اول من غیر شیی معنی هیچ می دهد خداوند به منکران خدا می فرماید  از هیچ آفریده شده اند یا خود خودشان را خلق کرده اند آیا کیهان هم همینطور خلق شده است ، نه اینها به یقین نرسیده اند. گویا خداوند متعال هم اکنون به پروفسور هاوکینگ پاسخ میدهد .  
هاوکینگ درباره  این  سوال که کی کیهان را خلق کرده می گوید خود خودشان را خلق کرده اند .البته سئوال سختی است و اهل ایمان یقین دارند ولی هاوکینگ به یقین نرسیده و جالب است که خداوند می فرماید آن ها به یقین نرسیدند. روال آیات در قرآن بر این است که کافران و منکران را به عذاب آخرت تذکر می دهد ولی در اینجا برای افرادی مانند هاوکینگ می فرماید آنها به یقین نرسیدند. برای تحقیقات علمی آنها و رمز گشائی جهان خلقت ارزش قائل است. هاوکینگ به یقین نرسید اول می گوید کیهان را خدا آفریده بعد می گوید ایمان به خدا ضروری نیست و خدا را نفی می کند و او به یقین نرسید نکته بسیار جالب روایت معروف امام سجاد (ع) در اینجا جای خود را باز می کند سخن گهربار و پر مغزی است خداوند سوره توحید را برای نسل های آینده فرستاده است که از نظر علمی به سطح  بالایی دست یافته اند .

حالا چطور شد که علم برای محدوده پلانک کلمه احدیت را بر گزیده و آن را منشاء خلقت جهان دانسته و علاوه بر این می گوید احدیت نیروی خود را از زینگل می گیرد یعنی از احد. این ها نکات جالب تلاقی علم اختر شناسی و فیزیک کیهانی با نظریه قرآن است. من می خواهم بگویم که خداوند می دانست که علم با تحقیقات خود باین نقطه می رسد  و کلمه احد و صمد را در این سوره با عظمت برای این دوره عنوان کرد. این موضوع برای تشحیذ ذهن دانشمندان فیزیک و اخترشناسی مسلمان و معتقد بیان شد باشد برای بررسی و تفکر و تعقل دیگر.

سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الْآفَاقِ وَفِي أَنفُسِهِمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ أَوَلَمْ يَكْفِ بِرَبِّكَ أَنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ-آیه 53 سوره فصلت    
 بزودی به شما نشان خواهیم داد در آفاق (کیهان) و در نفس خودتان (شاهکار خلقت مولکول های حیات د.ان.آ) تا بدانید خداوند حق است. آیا این برای اثبات وجود خداوند کافی نیست. تمامی اجزا کیهان به وجود او شهادت می دهند.
  سید محمد تقوی اهرمی-مهر ماه 1393-ویرایش جدید اسفند 1395 و خرداد 1399-ویرایش جدید مهرماه 1402

 
1(توحید صدوق،90 مجمع البیان، 10-565 سفینه
2( جامع الاسرار سید صدر آملی ج 1ص  51
3( الحکمته المتعالیه  ملا صدرا ج 2 ص 327
4( کتاب توحید ص283  روایتی از امام سجاد (ع)  
5(جامع  الاسرار سید صدر آملی  1 ص 51 انجمن ایران شناسی فرانسه و ایران و شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
6(الحکمته المتعالیه ملا صدرا } 2 ص 327
                                                                                                                                                                                                                                        

• قبلی
• بعدی