جن و جان از خرافات تا واقعیت قرآنی-قسمت دوم جن و انس

مقدمه قسمت دوم مقاله جن و جان از خرافات تا واقعیت قرآنی

در قسمت اول این نوشتار با  تجسس در آیات قرآن موضوع جن از نظر مفهومی و کلمه جان و تفاوت آن با جن به بحث گذاشته شد. جن و جان از خرافات تا واقعیت قرآنی-قسمت اول- جان قبل از خلقت انسان خلق شده و با انس ماهیت مادی انسان که جاندار نیست هر دو استقلال وجودی دارند و بهم  وابسته نیستند. جان در قرآن با دید علمی الکترون است

جن و جان هر دو پدیده ای در حیات زمین هستند از جنس نیرو و انرژی. پدیده ای که وجود دارند ولی از حواس ما پنهان است. مثالی بزنیم خداوند در آیاتی از قرآن ماهیت جن را آتش و ماهیت جان را آتش بی دود و نار سموم مینامد. از آیات اینطور استنباط  می شود که جان در زمانی مشخص که به آن اشاره می کنیم منشاء پیدایش جن می شود.

حال همان آتش را مثل میزنیم که ماهیت جن و جان از آن است. سوختن عملی است که در آتش اتفاق می افتد - الَّذِي جَعَلَ لَكُم مِّنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ نَارًا فَإِذَا أَنتُم مِّنْهُ تُوقِدُونَ-خداوند است که در نهاد  درخت سبز برای شما  آتش را قرار داد که هر وقت نیاز داشتید آن را بیرون می آورید. شرایط را  برای بیرون آوردن آتش باید فراهم کرد درختی که  خشک  شد و آب درون آن بخارشد آماده است که  شما عمل سوختن  را انجام دهید و سوختن واکنش شیمیایی است با اکسیژن هوا وقتی ما  نفت را که درجه احتراق آن بالا دارد را  بر روی چوب می ریزیم و آتش میزنیم این  واکنش شیمیایی شروع میشود و هیدراتهای کربن موجود در چوب با اکسیژن ترکیب می شوند و انرژی آزاد میشود و ما با حرارت و نور و شعله آن را (انرژی را که آزاد می شود) حس می کنیم. آیا  این تمام موضوع  سوختن است، عاملی که این تظاهرات سوختن را بیرون  می دهد  واکنش شیمیایی است که  از دید  ما پنهان است. حال سوختن کند داریم و تند و فوق العاده سریع ، حرارت و انرژی آنهم متفاوت است و دربدن موجود زنده کند  است  و شعله ندارد و آنزیم ها نقش نفت را بازی میکنند و هیدرات های کربن، پروتئین ها، چربی ها را  وادار به سوختن میکنند و انرژی مورد نیاز بدن  تامین میشود.

یکی از علائم سوختن کند در مثلا انسان حرارت بدن او است که روی درجه 37 به قدرت خداوند متعال و با  دخالت اسباب و قوانین طبیعت که ملائکه هستند ثابت  می مانند و بقیه انرژی در بدن صرف انواع  فعالیت های جسمی بکار گرفته می شود و اگر مازاد داشته باشد که از پرخوری است به صورت چربی در بدن ذخیره می شود. موجودات زنده از دو عامل ماده  و انرژی  تشکیل شده اند عناصر و ترکیبات  شیمیایی ساختار جسمی را به  وجود می آورند. در ترکیبات شیمیایی هم  نیرو بکار رفته  مانند سنگ ها  ولی فرقی که  موجود زنده و سنگ دارد در عمل سوخت و ساز در درون ساختار بدن است که همین سوختن است  که  بدون آن موجود زنده  مفهومی ندارد.

حال این انرژی که در سوختن آزاد می شود از کجا می آید. مولکول های  شیمیایی از پیوستن اتم ها به یکدیگر ایجاد شده اند. این اتم ها  با اشتراک  گذاشتن الکترون های مدار خارجی خود  به  صورت اشتراکی یا رد و بدل کردن آن پیوند  مولکولی را ایجاد  می کنند. نیرو و انرژی در این پیوند ها  دخالت مستقیم دارند. این  پیوند ها که از هم گسسته می شوند انرژی را آزاد  یا  از محیط می گیرند. این پیوند ها در طبیعت بی جان مانند سنگ ها بدون تغییر باقی می مانند مگر اینکه برخی از ترکیب شیمیایی آن با اکسیژن واکنش داشته باشند  و اکسید شوند. در موجودات زنده این پیوند ها در سلول ها و دیگر اعضای بدن دائم  در تغییر و تبدیل هستند و انرژی می گیرند و آزاد می کنند. هر ترکیب شیمیایی در بدن دارای یک  واسطه است بنام آنزیم ها. این مطالب  مقدمه  کوتاهی بود که در مورد تعریف مفهوم جان و جن مورد استفاده ما قرار می گیرد.

جن در قرآن و هویت آن

جن در قرآن به مفاهیم گوناگونی آورده شده. جن به معنی ناشناخته  و از دید ما پنهان و دیگری جن که ارتباط مستقیم با انس دارد. جنی که با انس ارتباط دارد همان است که از آتش خلق شده است و با انس عجین است  ثقلین است. در حدیث ثقلین قرآن و عترتی دو  پدیده جدا ولی  وابسته  بهم هستند، یکی از وحی و دیگری از انسان. معنی ثقلین را می خواهم عنوان کنم و گر نه این دو موضوع  دو مقوله جدا هستند. جنی که در سوره الرحمن اشاره شده  با جنی که در سوره ناس است متفاوت هستند. جن در سوره الرحمن و سایر آیات از جنس آتش ولی در سوره ناس نیرویی است که از خارج از انسان شخص را مبتلا می کند و در دلها  وسوسه انحراف ایجاد می کند. قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ- مَلِكِ النَّاسِ- إِلَهِ النَّاسِ-من شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ- الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ- مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ-بگو پناه میبرم به خداوند رب و ملک و اله مردم از شر وسوسه کننده  خناس که در دل های مردم می نشیند ، این وسوسه کنندگان هستند که کلام آنها  خنس است در درون انسان ها می نشیند و محو می شوند یعنی جزء باور مردم قرار می گیرد و شر هستند مانند مثلا شایعه پراکنی. دروغ پراکنی ، غیبت. تهمت. شیطان وسوسه گر درون انسان است و اگر از بیرون انسان هم  آن را وسوسه کند  باز هم شیطان است ولی اینجا جن است عوامل ناشناخته. ماهیت جن و ابلیس و ملائکه از انرژی و نیرو است مارج من النار، ولی جن هیچ  جا در قرآن به عنوان عامل تخریب گر(جن که با انس  تشکیل یک مجموعه می دهند نه سایر جن ها) معرفی نشده  تنها  ابلیس از فرمان خداوند  سرپیچی  می کند و می گوید من از آتش هستم و خداوند هم می فرماید ابلیس از جنس جن بود و ما  فقط از این آیه می فهمیم که جن از آتش است. بقیه آیات در باره ماهیت جان از مارج من النار و نار السموم سخن می گویند و جن هم  جان نیست. گفتیم ماهیت جن از آتش بی دود یا به زبان علم روز انرژی و یا نیرو است. جن با شیطان فرق می کند  این را آیات قرآن می فرماید. شیطان از درون انسان  و بیرون او با روش های متفاوتی انسان را وسوسه می کند، شناخته شده و ماموریت او هم تعیین شده است. ولی جن در این سوره  نیروی ناشناخته  است که به شکل های غیر قابل تصور بر دل انسان موضوعی را تلقین می کند  خناس از خنس می آید با  تجسس در آیات  قرآن معنی آن روشن میشود. نیروئی که فرو میرود و محو میشود یا عاملی را انتقال می دهد که شخص را  و افکار او را از راه  خارج میسازد. درباره خنس به مقاله-کلمات خنس و کنس در قرآن و واقعیت عینی وحی مراجعه فرمایید.

این جن می تواند در زمان های مختلفی با نیروهای متفاوتی بروز کند مثلا در قرن شکوفائی علم چه چیری می تواند این کار را انجام دهد. فضای مجازی که یک نوع  فن آوری  بسیار مهم و سودمند است ولی اگر به عنوان ابزار گمراه کننده  انسان بکار رود  وسواس خناس است. سر نخ این ابزار می تواند در دست کسانی قرارگیرد و مفسده  ایجاد کنند. فضای مجازی را چه عاملی هدایت می کند و ماهیت آن چیست امواج رادیوئی  یا نوعی نیرو. من الجنه و الناس یعنی هم از جنس انسان و هم از جنس جن میتوانند وسواس خناس باشند ولی این جن با جنی که با انس ثقلین هستند فرق میکند.

جن و شرکت در ساختار انسان

آیات قرآن از زنده بودن جن نام برده و در روز محشر با انسان محشور می شوند و جایگاه آنها جهنم است گناه می کنند جن های مومن و صالح اشاره شده که می خواهیم به این موضوع  بپردازیم. قبلا یک آیه عجیب از قرآن که اساس بحث ما بر آن قرار دارد و به نا حق معنی قَدِ اسْتَكْثَرْتُم از آنجائیکه درک مفهوم آن مشکل بوده است به گوشه ای سپرده شده و در هیچ مقاله  موضوع  جن از آن نام برده نمی شود بیان کنم. انسان را گمراه می کردید آورده شده که با مفهوم آیه همخوانی ندارد.

وَيَوْمَ يِحْشُرُهُمْ جَمِيعًا يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَكْثَرْتُم مِّنَ الإِنسِ وَقَالَ أَوْلِيَآؤُهُم مِّنَ الإِنسِ رَبَّنَا اسْتَمْتَعَ بَعْضُنَا بِبَعْضٍ وَبَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِيَ أَجَّلْتَ لَنَا قَالَ النَّارُ مَثْوَاكُمْ خَالِدِينَ فِيهَا إِلاَّ مَا شَاء اللّهُ إِنَّ رَبَّكَ حَكِيمٌ عَليمٌ-در آیات قبل از آن در باره قیامت است و در این آیه میفرماید: "یاد کن روزی را که همه را محشور می کنیم ، ای گروه جن خود را در انس تکثیر می کردید و اولیاء این جن ها از نوع انس می گویند (یعنی آن هائی که انس هستند و در گناه با آنها شریک هستند) ، پروردگارا ما از یکدیگر بهره مند می شدیم و هر دوی ما پایانی که برای ما مقرر فرمودید با هم طی کردیم. (یعنی طبق برنامه ریزی خالق متعال دوره را سر کردیم و به اینجا رسیدیم) خداوند می فرماید جایگاه  شما (دو تا جن وانس) در آتش است و در آن ماندگار هستید مگر آنچه خدا  بخواهد باری پروردگار تو حکیم و دانا است".

از راغب نقل می شود که  تکثیر ممکن است فی نفسه باشد نه قیاس با دیگری منظور ایشان این است که عمل تکثیر به موصوف بر می گردد یعنی جن خودش را تکثیر کرد نه  انس را مثلا در آیه-اِسْتَكْثَرَ مِنَ الشَّىْ‏ءِ- يعنى آن كار را بسيار كرد – موصوف آن کار را خودش انجام می دهد-اعراف 188 استکثرتم معنی خودتان را تکثر کردید نه دیگران را (در ترجمه ها آمده که  جن انسان ها را گمراه کردند که درست نیست). من  معنی  مختلفی دارد  از و در و مفسرین و مترجمین همه جا  به معنی از اشاره کرده اند در صورتیکه درهم می تواند معنی دهد.

این آیه سه مطلب بسیار مهم دارد که کسی به آن توجه نکرده است.

اول جن در انسان وجود دارد و زاد و ولد آنهم با زاد ولد انس ادامه می یابد. طبق این آیه جن خودش را در انس تکثیر می کرد ( آیه تمثیلی از قیامت است و منظور ای گروه جن شما خو را در انس تکثیر می کردید)و با توجه به ثقلین بودن جن و انس هر دو یک مجموعه  واحد را تشکیل می دهند.

دوم انس اولیاء جن مورد بحث در آیه می گویند ما از هم بهره مند می شدیم. یعنی عدم وجود یکی نبود دیگری است و به عبارتی انس و جن در یک مجموعه هستند و جن  نیرو را در اختیار انس قرار میدهد و انس ساختار و حیات خود را بقاء می بخشد و مدیون جن است. انس ساختار مادی انسان است. تمامی کل شیی از ماده و انرژی تشکیل شده اند و موجودات زنده از ماده، انرژی حیات می یابند.

سوم وَبَلَغْنَا أَجَلَنَا الَّذِيَ أَجَّلْتَ لَنَا و ما جن و انس بر اساس برنامه ریزی که بر ما مقدر فرمودی، در کنار هم عمر را سپری کردیم. تمثیل زیبائی است و ماهیت وجودی جن را برای  ما در قالب تمثیل در قیامت بیان می فرماید. این آیه در باره ساختار تشکیلاتی انسان سخن می گوید و مخاطب را  جن قرارداده است. از آیه فوق دریافتیم که جن و انس با هم، تفکیک ناپذیر و ثقلین هستند. سَنَفْرُغُ لَكُمْ أَيُّهَ الثَّقَلَانِ .

جن و انس را ثقلان می نامد و می فرماید به زودی به شما می پردازم. ثقل سنگینی است و متعلق به هر دو جن و انس است .هر دو درهم ادغام هستند سنگینی یکی می تواند توصیف سنگینی دیگری باشد. هر دو در جرم و جسم مشترک هستند و تفکیک ناپذیر. نبود یکی نابودی دیگری است. آیه  پر معنی است. جن نیرو است  نیرو وزن ندارد ولی انس وزن دارد وقتی هر دو با هم ادغام می شوند .هر دو زنده هستند ،هر دو با هم عمر می کنند و هر دو در گناه  مشترک هستند و هر دو جرم دارند چون در یک  واحد قرار گرفته اند. لازم  و ملزوم یکدیگرند از این جهت هم خداوند میفرماید-

و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون-جن و انس را نیافریدم  مگر برای اینکه مرا عبادت کنند. یعنی مجموعه آن که انسان است مرا عبادت کنند. آیات چندی در قرآن این موضوع را بیان میکنند.

وَكَذَلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا شَيَاطِينَ الإِنسِ وَالْجِنِّ يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا وَلَوْ شَاء رَبُّكَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ-انعام 112-و بدین گونه برای هر پیامبری شیطان هائی از جن و انس برگماشتیم  بعضی از آنها به بعضی دیگر سخنانی القا می کنند و اگر پروردگار تو می خواست چنین نمی کردند پس آنها را با آن افترا هاشان واگذار(اهمیت نده). اینجا  خداوند تاکید می فرماید که  شیطان برای وسوسه انسان ها را من (خداوند متعال) قراردادم (برای امتحان) و از سیاق آیه چنین بر می آید که جن و انس همان انسان است و شیطان هم کسانی که مردم را می فریبند و جو سازی میکنند تا آنها را از پیامبران دور نگه دارند شیاطینی از جن و انس یعنی شیاطینی از انسان (طبق آیه فوق انس و جن هر کجا با هم عنوان شود معنی انسان میدهد. جمله آخر آیه فَذَرْهُمْ وَمَا يَفْتَرُونَ-به همان انسانها برمی گردد.

وَحُشِرَ لِسُلَيْمَانَ جُنُودُهُ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ وَالطَّيْرِ فَهُمْ يُوزَعُونَ-سپاهیان سلیمان از جن و انس و پرنده  گرد آمدند. جن و انس همان لشکریان انسان است وهمراه آن ها چیزی که پرواز می کردند (مانند هواپیمای جنگی امروزی)است. در آیه قبل میفرماید- وَوَرِثَ سُلَيْمَانُ دَاوُودَ وَقَالَ يَا أَيُّهَا النَّاسُ عُلِّمْنَا مَنطِقَ الطَّيْرِ وَأُوتِينَا مِن كُلِّ شَيْءٍ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْفَضْلُ الْمُبِينُ-سلیمان وارث داود شد ای مردم خداوند روش  پرواز را به آنها آموخت و از هر نعمتی آنها را بر خودار کرد و این از فضل خدا بود.

منطق الطیر می تواند روش پرواز هم معنی بدهد. در آیه 179 سوره اعراف هم جن و انس را به عنوان یک مجموعه بیان فرموده-

وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالإِنسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لاَّ يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لاَّ يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لاَّ يَسْمَعُونَ بِهَا أُوْلَـئِكَ كَالأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُوْلَـئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ-اعراف-179
برای جهنم بسیاری از جن و انس را بیافریدیم ایشان را دلهایی اس

ت، که  بدان نمی فهمند و چشم هایی است که بدان نمی بینند و گوشهایی است که بدان  نمی شنوند اینان مانند  چهار پایانند  حتی گمراه تراز آنها اینان خود غافل هستند- در این آیه جن و انس را به جای انسان بکار برده و آنها انسان هایی هستند که دل داشتند، خواسته نفسانی داشتند که نتوانستند حقایق را درک کنند (تصورات ذهنی بر خواسته نفسانی نشسته) ودیدگانی داشتند که  بصیرت به آنها  نداد و گوش هایی داشتند که واقعیت ها را نشنیدند مانند چهارپایان بلکه از آنها هم فرو تر و آنها غفلت کنندگان بودند.

تا اینجا برای ما روشن شد که جن و انس رویهم یک ماهیت ساختاری دارند، بهم وابسته و جدا ناپذیرند دارای زاد و ولد  هستند ولی با زاد و ولد  انسان آنها هم تکثیر می یابند. بنابراین درون ساختار انسان و زنده هستند. این آیه  به صراحت می فرماید که جن وقتی با انس ادغام می شود تمام خصوصیات ذاتی انسان را می گیرد. مانند انسان می شنود، می بیند و خواسته نفسانی دارد، زیرا با هم یکی میشوند و یک مجموعه انسان را تشکیل می دهند.

یا معشر الجن والانس انستطعتم  ان تنفذوا من اقطار السموات والارض فانفذوا لا تنفذون الا بسلطان.ای گروه جن و انس (ای انسان) اگر استطاعت یا توان نفوذ به اقطار هفت آسمان جو زمین را  دارید پس نفوذ کنید ولی  شما نمی توانید مگر اینکه به (علم آن) تسلط داشته باشید. یعنی شما  قادر هستید با تسلط بر علم  و دیدیم که جن و انس توانستند در قالب انسان، آسمان زمین را بشکافند و به ماه برسند.

بنابراین جان در قسمت اول مقاله با انس نمی توانست یک مجموعه جاندار را تشکیل دهد، زیرا بی جان بود قبل از خلقت انسان وجود داشت و انس هم  قابلیت دریافت جن را کسب نکرده بود ولی بعد از مدت مدیدی جن به انس می پیوندد  و مجموعه ماده و انرژی جاندار ابتدا در قالب بشر و سپس  تکامل یافته  و انسان تکامل یافته در قالب آدم ظهور میکند. يريد الله ان يحق الحق بكلماته خداوند اراده کرده است که حق را با کلمات خود محقق سازد. بنابراین انس ساختار تشکیلاتی انسان است و از ماده است و بی جان زمانی میتواند جاندار باشد که ماده  و انرژی  پیوند بدهند. انسان مجموعه ای است از ماده  و انرژی. انرژی باید در مجموعه زنده چیزی باشد که به بقاء حیات کمک کند وگرنه جان هم پیوند ملکولی است ولی در بقاء حیات نقش ندارد. باید فکر کنیم و با استعانت از علم زیست شناسی و تاریخچه حیات رمز آن را بیرون آوریم که جن چیست.

این ها مطالبی هستند که ما از آیات قرآن بدست آوردیم. حال در چه زمانی جن به انس می پیوندد. انس در دو پدیده جان و جن ثابت است. ساختار مادی  بشر است و با جان موجود زنده  نیست (به استناد تمثیل قرآن قابلیت گناه ندارد) ولی با جن زنده است و قابلیت گناه پیدا میکند. در قسمت سوم مقاله جن و انس مجموعه انسان را تشکیل میدهند به آیات  مربوطه می پردازیم تا  زمان  وقوع این حادثه سرنوشت ساز در خلقت انسان را کشف کنیم و سپس از نظرعلمی جان و جن را تعریف کنیم. این پدیده جزء سرنوشت خلقتی انسان است. با ما باشید و از واقعیت علمی نهفته در آیات قرآن لذت ببرید و به حقانیت آن ایمان بیاورید. سید محمد تقوی اهرمی فروردین 1397 ویرایش جدید خرداد 1399-ویرایش جدید 1402

• قبلی
• بعدی