نور و منشاء خلقت در قرآن

 نور و منشاء خلقت در قرآن

در مقاله خلقت کیهان از خداوند احد و صمد آغاز شد در قرآن صفات ذاتی باریتعالی که احد و صمد است مورد بررسی قرار دادیم احدیت از احد نشات می گیرد و آن تجلی گاه نور خدا است محدوده ایست که در آن تعاریف و مفاهیم مادی نمی گنجد. برزخی است بین جهان مادی و ما وراء آن. ما وراء جهان مادی عالم الغیب است. (جهان مادی عالم مشهود است) علوم و هیچ کس  به عالم غیب دسترسی ندارد و عنده مفاتیح الغیب لا یعلمها الی هو  و ماهیت ساختاری آن غیر مادی است. در این محدوده نور علی النور حاکم است نور ذاتی خداوند. از این نور جهان مادی ایجاد و سپس خلق می شود. کلمه نور در قرآن به صورت  تمثیلی دارای معانی متفاوتی است. نور به معنی هدایت و ظلمات گمراهی است. نور به معنی روشنائی در برابر تاریکی. خداوند بوسیله نور خود انسان را هدایت می کند. قرآن و کتب الهی نور خداوند هستند. این نور نور هدایتی است. بین نور هدایتی و نور ذاتی از نظر ماهیت تفاوت بسیار است. خداوند در آیه نور، نور ذاتی خود را تعریف کرده است و به نور هدایتی هم اشاره کرده است

اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِن شَجَرَةٍ مُّبَارَكَةٍ زَيْتُونِةٍ لَّا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَى النور
خدا نور آسمان ها و زمين است ( با توجه به سیاق آیه منظور کیهان است) مثل نور او چون چراغ دانى است كه در آن چراغى و آن چراغ در شيشه ‏اى و آن شيشه گويى اخترى درخشان است ، مانند نوری است  که از سوختن روغن درخت مبارک زیتون بدون آنکه آتشی با آن تماس گرفته باشد لا مکان است نه شرقی و نه غربی، نوری است ما فوق نور،‏ خدا هر كه را بخواهد با نور خويش هدايت مى‏كند و اين مثلها را خدا براى مردم می ‏زند و خدا به هر چيزى داناست."

این آیه به صورت تمثیلی بیان شده است. تمثیل روشی برای بیان مطالبی است که درک آن به  دلایلی هنوز برای مردم روشن نیست. خداوند می فرماید این مثال ها را برای مردم می زنم که در باره  آن  فکر و تعقل کنند و مطالب مورد نظر خداوند را استخراج کنند. تمثیل دو  وجه دارد اول ظاهر کلمات که ما می خوانیم که مقصود بیان کننده مثل نیست. دوم اصل یا تاویل مطلب که هدف تمثیل است. در این آیه خداوند میخواهد نور خود را در قالب تمثیل برای مردم بیان کند. می فرماید خداوند  نور کیهان یا جهان مادی است. مثل نور خدا به این می ماند که چراغی در حباب چراغدان قرار دارد که نور آن مانند ستاره درخشان کوکب دری است. کوکب دری چه نوری دارد که خداوند نور خود را با آن مقایسه کرده. مسلما نوری است از جنس انرژی هسته ای که در ستاره پخش می شود است و نوری نیست که از آتش سوختن روغن زیتون بر می خیزد.  نور در ستاره کوکب دری هم نور است فرق این دو به انرژی بر می گردد.

نور در این تمثیل منظور از نوع انرژی هسته است منتها از آن هم بالاتر انرژی ناب است  بعلاوه نور خدا لا مکان است نه شرقی است و نه غربی. این نور ما فوق نور ستاره کوکب دری است – نور یا انرژی ناب است نور علی النور، این نور ذاتی خداوند است. بسیار فشرده و چگال پر قدرت و صمد است و از احدیت سر چشمه می گیرد. خداوند با این نور ذاتی خود که از احدیت سر چشمه می گیرد کیهان را آفرید. دقت شود برخی فکر می کنند که منظور آیه، خداوند نور است برای همین هم دخالت در آیه می کنند و می گویند منظور خداوند از الله نور السموات و الارض یعنی الله خلق السموات و الارض. دست توی آیه خدا می برند. گویا خدا نمی توانسته فرق این دو چیست. نور از ذات باری تعالی متجلی می شود. الحمد لله  الذى خلق السماوات و الارض و جعل الظلمات و النور بنابراین نور و ظلمات از صفات ذاتی خداوند است و نه ذات خداوند. البته ظلمات در این آیه معنی گمراهی یا تاریکی نمی دهد بلکه کیهان از ماده و انرژی تاریک خلق شد.

نود و پنج درصد کیهان از ماده تاریک و انرژی تاریک است. هم ماده که اساس آن بر فوتون بنا شده و هم ماده تاریک و انرژی تاریک هر دو از صفات ذاتی خداوند متجلی شده اند.ادامه این ایه می فرماید نور هم انواعی دارد و نور هدایتی هم ابزار خداوند است برای هدایت مردم به صراط المستقیم است که توجیه علمی دارد و مطلب بسیار جالب علمی است.باید توجه کنیم نور طیف وسیعی از امواج الکترو مغناطیس است که ما توان دیدن تنها نور مرئی را داریم. فوتون ها هم نور هستند ولی در دل اتم ها روشنائی ندارد.

يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَن يَشَاءُ وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ

خداوند با نور خود(جهان مادی و همه چیز را، هر آنچه که بخواهد) هدایت میکند و این چنین برای مردم مثال می زند و علم خدا بر کل شیی  احاطه دارد. کل شیی کل جهان مادی است .نور خداوند در درون تمامی کل شیئ وجود دارد و با این نور که نور هدایتی جهان مادی را مدیریت می کند. ابتدا نور علی النور بود که کیهان از آن ایجاد شد و سپس از فشردگی آزاد شد نوری شد برای رابطه و مدیریت جهان مادی. چگونگی مکانیسم این مدیریت به زبان علم فیزیک کوانتوم قابل فهم است که سعی می شود در مقاله جداگانه به آن بپردازیم. برخی آیات اشاره به این مکانیسم دارد. در این مقاله تحت عنوان- فیزیک کوانتوم و قیامت درقرآن- به نظرعلاقمندان میرسانم

در زمان نزول قرآن مردم با نور خورشید و نور آتش به عبارتی نور روشنائی سرو کار داشتند . نور به مفهوم انرژی و انرژی ناب حدود یک قرن و نیم  پیش در فرهنگ علم راه یافته. امروزه می توانیم مفاهیم عالیه قران را با پیشرفت علم درک کنیم. به دو مثال در ارتباط با نورعلی النور در آیه نور اشاره ای  داشته باشیم. سوره اعراف آیه-143

وَ لَمَّا جَاءَ مُوسى لِمِیقَتِنَا وَ كلَّمَهُ رَبُّهُ قَالَ رَب أَرِنى أَنظرْ إِلَیْك قَالَ لَن تَرَانی وَ لَكِنِ انظرْ إِلى الْجَبَلِ فَإِنِ استَقَرَّ مَكانَهُ فَسوْف تَرَانی فلمَّا تجَلى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَ خَرَّ مُوسى صعِقاً فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سبْحَنَك تُبْت إِلَیْك وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِینَ‏-143

" و هنگامي كه موسي به ميعادگاه ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت، عرض كرد پروردگارا خودت را به من نشان ده تا تو را ببينم! گفت: هرگز مرا نخواهي ديد، ولي به كوه بنگر اگر در جاي خود ثابت ماند مرا خواهي ديد، اما هنگامي كه پروردگارش بر كوه تجلی كرد( نور ذاتی خدا بر کوه تجلی کرد) آنرا همسان زمين قرار داد و موسي مدهوش به زمين افتاد، موقعي كه به هوش آمد عرض كرد: خداوندا منزهي تو (ازاينكه قابل مشاهده باشي) من به سوي تو بازگشتم و من نخستين مؤمنانم".
حضرت در خواست دیدن خدا را میکند وخداوند می فرماید. تو قادر نیستی مرا ببینی اگر کوه با عظمت توانست در برابر جلوه نور خدا دوام بیاورد تو هم خواهی توانست مرا به بینی. خداوند بر کوه تجلی کرد و کوه در برابر آن متلاشی و بر جای خود نبود. اساس مفهوم این تمثیل چیست. خداوند می خواهد تفیهم کند که نور ذات باری تعالی نورعلی  نور است و این نور بسیار چگال و قدرتمند و صمد است.
مثال دوم آیه 21 سوره حشر میفرماید

لوأَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَ تِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ﴿۲۱﴾

اگر اين  قرآن را بر كوهى نازل می کردیم يقينا آن (كوه) را از بيم خدا فروتن و از هم  ‏پاشيده می ‏ديدى و اين مثلها را براى مردم می‏زنيم باشد كه آنان بينديشند. برای انسان های متفکر
قرآن نور خداوند است. تمام کتب الهی نور خدایند. إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْراةَ فِیها هُدىً وَ نُورٌ یَحْکُمُ بِهَا النَّبِیُّونَ الَّذِینَ أَسْلَمُوا لِلَّذِینَ هادُوا .... وَ آتَیْناهُ الإِْنْجِیلَ فِیهِ هُدىً وَ نُورٌ. این نور نور هدایتی است ولی از نور ذات الهی سرچشمه میگیرد و اگر با ماهیت نور ذاتی الهی بر کوه تجلی میکرد کوه متلاشی میشد. در این آیه نیز به قدرتمند بودن نور خدا اشاره دارد. حال چرا نور خداوند که جهان مادی را از آن آفرید چنین قدرتی دارد.

برای روشن شدن این تمثیل ها در قرآن اشاره ای کوتاه به چگونگی خلقت کیهان از نظر علم فیزیک داشته باشیم و سپس درباره آنها تفکر و تعقل کنیم .

استون واینبرگ فیزیکدان برجسته و نویسنده کتاب سه دقیقه اول، پیدایش کیهان را چنین توصیف کرده است .این نظریه مقبولیت علمی پیدا کرده است. کیهان در ابتدای ایجاد در نقطه ای بینهایت کوچک و فشرده و متمایل به صفر بروز کرد و علم فیزیک این لحظه را هیچ توصیف کرده است.(هیچ تعریف مادی است یعنی هیچ شیئ مادی وجود ندارد و علم فیزیک دقیقا درست تعبیر کرده است).

ابتدا مهبانگ  باعث پیدایش کیهان می شود. در زمان بسیار کوچک ده بتوان منهای 43 ثانیه محدوده پلانک یا سینگولاریته است. تمامی عناصر تشکیل دهنده جهان مادی یا ذرات بنیادی درهم تنیده شده بودند و ماده هنوز ایجاد نشده بود و در کسری از ثانیه ناگهان از هم باز می شوند و عناصر مادی فوتون ها، نویترینوزها، الکترون ها ایجاد می شوند. حرارت میلیاردها درجه کلوین و محیط بسیار فشرده و چگال(صمد) است. فوتون ها به دلیل چگالی بسیار بالای کیهان مرتبا با سایر ذرات برخورد می کنند و آزاد نمی توانند حرکت کنند . کیهان در این دوره غیر شفاف و کدر است در محدوده بسیار کوچک. طبق قانون استفان بولتس مان انرژی چگال اشعه الکترو مغناطیس- که حالتی از نور است - در حرارت ده به توان 11 درجه کلوین برابر است با چهار ممیز هفتاد و دو ضربدر ده بتوان 44 الکترون ولت .این رقم مساوی است با حدود چهار میلیارد برابر چگالی آب ( یک لیتر کیهان را قبل از انبساط با یک لیتر آب مقایسه کنیم). کیهان در لحظات پیدایش از انرژی ناب دارای چنین جرم یا  وزن بسیار فشرده ای بوده به عبارتی یک لیتر کیهان حدود چهار میلیون تن وزن داشته است. اگر ذره ای از این نور بر کوهی (دانشمندان کوه اورست را مثال زده اند) برخورد کند کوه متلاشی وخرد میشود. مثالی که دانشمندان برجسته فیزیک زد اند را با دو مورد بالا که اشاره رفت مقایسه فرمایید و به اعجاز علمی قرآن ایمان بیاوریم

حال مفهوم نورعلی النور یا انرژی ناب را تا اندازه ای دریافتیم. علم فیزیک می گوید کیهان در یک لحظه از هیچ ایجاد شد و زمان ایجاد هم محدوده احدیت یا سینگو لاریته بود. کلمه سینگو لاریته که به فارسی می شود تکینگی و به عربی احدیت معنی میدهد حدود  یک قرن پیش وارد مفاهیم کلمات علمی شده و در علم کیهان شناسی محدوده ای است که کلیه قوانین و تعینات مادی از اعتبار ساقط می شوند. خداوند متعال در سوره اخلاص می فرماید بگو خدا احد است و خدا صمدا ست. دو کلمه احد و صمد که هر کدام معنی خاص خود و ارتباط بسیار مستقیمی با هم دارند و فقط یک بار در قرآن به آن اشاره شده از صفات عالیه و ذاتی خداوند است. احدیت و صمدیت از نور علی النور حادث می شوند و جهان مادی از ان ابداع شده است . بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَإِذَا قَضَى أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ له کن فیکون.خداوند ابداع کننده سموات والارض (کیهان)از عدم یا هیچ و زمانی که اراده اش یر ایجاد قرار گیرد می فرماید باش و دریک آن می شود. در این نوشتار نور هدایتی و نور ذاتی را توصیف کردیم . در بسیاری از آیات الهی ایمان به خداوند را هم به نور تمثیل کرده است. در سوره زمر ایه 69-- اشرقت الارض بنور ربه- مفهوم نور کاملا متفاوت است و حکایت از یک واقعه علمی خاصی است که تفکر و تعقل در آیه را می طلبد. به دو آیه قبل از آن توجه فرمایید- شک و تردید در تفسیر این دو آیه ما را به واقعیت دیگری رهنمود می کند. شک و تردید آغاز علم است و کسی که هیچ شک و تردیدی نداشته باشد، بررسی و تحقیقی هم نمی کند. کسی که بررسی و تحقیق نمیکند و به  تعبیرقرآن  تفکر و تعقل در آیات نمی کند به کشفیاتی هم  نمی رسد و کسی که به کشف واقعیت نرسد  کور است و کور هم باقی میماند. اینکه در تفسیر نقل کنیم هنگامی که خداوند بر کوه نظر انداخت کوه متلاشی شد. خداوند  بر همه اعمال و کردار و رفتار ما و بر جمیع کائنات نظر دارد پس چرا نظر خداوند در اینجا تلاشی را به دنبال ندارد.

وَمَا قَدَرُوا۟ ٱللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِۦ وَٱلْأَرْضُ جَمِيعًۭا قَبْضَتُهُۥ يَوْمَ ٱلْقِيَٰمَةِ وَٱلسَّمَٰوَٰتُ مَطْوِيَّٰتٌۢ بِيَمِينِهِۦ ۚ سُبْحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ
وَنُفِخَ فِى ٱلصُّورِ فَصَعِقَ مَن فِى ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَن فِى ٱلْأَرْضِ إِلَّا مَن شَآءَ ٱللَّهُ ۖ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرَىٰ فَإِذَا هُمْ قِيَامٌۭ يَنظُرُونَ
وَأَشْرَقَتِ ٱلْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا وَوُضِعَ ٱلْكِتَٰبُ وَجِا۟ىٓءَ بِٱلنَّبِيِّۦنَ وَٱلشُّهَدَآءِ وَقُضِىَ بَيْنَهُم بِٱلْحَقِّ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ
در این ایات سئوالات بسیاری نهفته است .اول زمین دنیا از بین رفته است واین زمین ،زمین است ولی زمین دیگری است- يَوْمَ تُبَدَّلُ الأَرْضُ غَيْرَ الأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ وَبَرَزُواْ للّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ
سئوال دوم نور خداوند در این زمین همزاد زمین دنیا طلوع میکند، نوری بر زمین میتابد. همان زمان کتاب مبین را می آورند. کتاب مبین نرم افزار ذخیره داده ها و اطلاعات کل موجودات و انسان و سایر است. پیامبران و شاهدین اعمال انسان را هم احضار میکند. نقش کتاب مبین در قیامت و زنده شدن دوباره انسان ها را بیان میکند و این روز رسیدن به اعمال انسان است. بنابراین این نور از جنس نورعلی النور و نورهدایتی نمی تواند باشد. بحث علمی بسیار زیبائی در این سه آیه اعجاب انگیز نهفته است. علاقمندان می توانند به مقاله- بررسی قیامت از نظر علم و قرآن مراجعه کنند. تاریخ اولین نگارش ، ویراش جدید و تجدید نظر در مقاله اسفند 1395-ویرایش جدید بهمن 1397 ویرایش بعدی 29 شهریور 1398 ویرایش جدید تیرماه 1399

• قبلی
• بعدی