تکامل ژنوم جانداران از نظر قرآن

مقدمه نوشتار

کلمه روند تکامل ژنوم جانداران هنوز جای پای خود را در علم تکامل باز نکرده است. اما جالب است بدانیم که قرآن برای نخستین بار خلقت حیات را با تکامل ژنوم پیوند زده و نخستین موجود پایه حیات را یک ویروس می داند و اگر در آیات خلقت انسان تفکر کنیم این مطلب را می توانیم کشف و در اختیار علم تکامل قرار دهیم. با توجه به آیات  6تا 8 سوره انفطار مراحل تکامل انسان را به تفکیک بیان می فرماید. -یا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ- الَّذي خَلَقَكَ فَسَوَّاكَ فَعَدَلَكَ في‏ أَيِّ صُورَةٍ ما شاءَ رَكَّبَكَ- دوره های تکامل از نظر قرآن چهار مرحله است که خلقکم از کریستال سنگ رس و خلق نطفه امشاج نبتلیه بعد از چهار دوره برنامه ریزی اقوات شروع می شود وتا پایان دوره سواکم رخداد مهم حیات یعنی تکامل ژنوم جانداران و خلق علقه را پایان آن می داند که نفس واحده است. به صفت نخستین نطفه حیات بیرون آمده از لایه سنگ رس توجه فرمائید. نبتلیه یعنی مبتلا کننده  مفسرین آن را در معرض آزمایش قراردادن ترجمه می کنند که درست نیست. بنابراین دوره خلقکم و سواکم در حقیقت دوره تکامل ژنوم جانداران است که خداوند آن را بشر نامیده و به ملائکه خطاب می فرماید به بشر سجده کنید. تنزل الملائکه و الروح فقط یک بار در قرآن اشاره شده که به نظر من  در این رخ داد بسیار مهم یعنی خلق علقه همان نفس واحده و نخستسن ساختار بشر نقش دارد و بشر شامل همه جانداران می شود و روح خداوند در آن به عنوان امراست که فرماندهی ژنوم جانداران را در اختیار دارد  که در قرآن یتلقی المتلقیان نامیده شده است. تکامل جانداران در حقیقت تحولات ژنوم در طی نسل های گوناگون است و نخستین جاندار دارای ژنوم کامل  و کروموزوم جنسیتی نر و ماده -زوجین الذکر و الانثی-  و تکثیر پذیری از راه جنسیتی  نطفه علقه  است که خداوند آن را نخستین بشر نامیده و اهمیت آن قدر مهم است که خداوند به ملائکه خطاب می فرماید که به آن سجده کنید در واقع تسلیم ساختار آن شوید مانند جن که یک ملائکه است که با انس تک سلولی بی هوازی با مولکول تکامل یافته با پایه ژنوم جاندارن RNA تشکیل انسان می دهند. دوره سواکم دوره تحولات و تکامل ژنوم بشمار می آید. متاسفانه مفسرین ما نتوانستند مفهوم آیه نفخت من روحی که در علقه رخ  داده را درک کنند و همان تصورات ذهنی صدر اسلام که علقه خون بسته در رحم است را تکرار می کنند و ضربه به حیثیت علمی قرآن می زنند. مطالب فوق را در اکثر نوشتار ها شرح داده ام و برای خوانندگان محترم تکراری است ولی من با دید دیگری به این دو دوره نگاه می کنم و اخیرا به فکر من خطور کرد که دلایل آن را بیان می کنم.

شروع خلقت انسان در زمین اولیه با واکنش های شیمیائی

اقوات چیست، در تفسیر ها معنی شده که غذای جانداران است و خیلی ساده از سواء للسائلین می گذرند و نمی دانند که در این کلمه اعجازعلمی مهمی نهفته است. طبق آیات 9 و 10 سوره فصلت زمین در دو دوره پس از به بیرون پرتاب شدن از توده ابر خورشیدی ( همراه بسیاری از سیارات سنگی دیگر) والارض و ما طحاها در دو دوره خلق می شود دوره تکامل هسته ای و تکامل شیمیائی و در آیه 10 در ادامه می فرماید روی زمین رواسی پوسته جامد قرار دادیم که در آن برکت حیات را هم گذاشتیم برکت منظور آیه چیست. پوسته جامد از کانی های مختلف تشکیل شده از جمله کانی های رس ( طین و به انگلیسی تون) و کانی های رس هم انواع مختلف دارد ولی سنگ رس سه لایه که به تعبیر قرآن طین لازب است (قدرت جذب کردن آب و بین لایه های خود و نگه داشتن آن) درصد بالای پوسته جامد از آن تشکیل شده که بعد از حدود سه میلیارد سال در اثر فرسایش شققنا الارض شقا خاک کشاورزی ایجاد می شود که آن هم در قرآن در آیه فلینظرالانسان الی طعامه واضح بیان فرموده قبل از آن مراتعی وجود نداشت و خاک کشاورزی هم نبود. همه جا سنگ بود. اقوات مولکول های ساده تشکیل دهنده ژنوم جانداران است. از همه مهم تر هیدراتهای کربن که در درون زمین و پس از تکامل شیمیائی یعنی ایجاد اتم های مورد نیاز ساختار ژنوم اسید های آمینه از نوع آلفا، چرا؟ اسید های آمینه ساختار ژنوم در حقیقت در حیات زمین فقط از نوع آلفا است رازی است که کشف نشده است. کربن با خودش میل ترکیبی خوبی دارد لذا انواع هیدرات های کربن که هم یکی از مهمترین عناصر تشکیل دهنده ژنوم جانداران است، با آمونیاک اسید های آمینه را تشکیل می دهند. هیدرات های کربن با متان در زمین تازه تشکیل شده منشاء مولکول و گازهای تشکیل دهنده نفت بودند، عناصر هیدروژن و اکسیژن کربن ازت و گوگرد سیلیسیوم فراوان ترین عناصر در زمین تازه متولد شده بودند.، هیدروژن به دلیل میل ترکیبی قوی با سایر عناصر به خصوص با اکسیژن نخستین مولکول حیات آب را تشکیل دادند. هیدروژن مدیریت واکنش های شیمیائی در درون زمین و در حرارت حدود چند هزار(با احتمال دو هزار) را برعهده داشت و این واکنش ها با برنامه ریزی تدوین شده صورت گرفت. وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ مِن فَوْقِهَا وَبَارَكَ فِيهَا وَقَدَّرَ فِيهَا أَقْوَاتَهَا فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَوَاء لِّلسَّائِلِينَ-رواسی پوسته جامد را روی زمین در بالاترین سطح آن قرار دادیم و آن را برکت دادیم و اقوات را در چهار دوره برنامه ریزی کردیم. قدر با تشدید دال از تقدیر یا برنامه ریزی است و آن را برای نیازمندان به آن قرار دادیم. ابتدا غذای ساده تک سلولی ها نخستین حیات مهیا و فراوان در دسترس و در برکه های آب کم عمق گذاشته شد. اکسیژن و نور خورشید به دلیل وجود نداشتن هفت لایه حفاظتی با تدبیر و برنامه ریزی و دوره ظلمات ثلاثه و سماء طارق در خدمت حیات اولیه قرار داده شد. اول هیدروژن تمامی اکسیژن که بسیار فراون بود را به آب تبدیل کرد. بنابراین بر خلاف نظر دانشمندان هیچگونه ترکیبات اکسیژن مونو و دی اکسید مطلقا وجود نداشته است آب غیر مستقیم اکسیژن را در دسترس کانی ها قرار می داد. هیدرات های کربن آن هم از نوع ایزومر آلفا با آمونیاک انواع اسید های آمینه و با فسفید و سولفید نوکلئوتیدها را تشکیل دادند ریبوز قند ساختار RNA است. از آیات قرآن چنین استنباط می گردد، بخار آب فراوان در زمین اولیه عناصر ساختار پایه ژنوم RNA را به داخل لایه های سنگ رس داغ منتقل می کند از جمله لقد خلقنا الانسان من صلصال من حمامسنون- وَالْجَآنَّ خَلَقْنَاهُ مِن قَبْلُ مِن نَّارِ السَّمُومِ- فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِي فَقَعُواْ لَهُ سَاجِدِينَ-  در واقع ما انسان را از رسوب تیره در کریستال سنگ رس خلق کردیم و جان (الکترون عامل اصلی پیوند شیمیائی عناصر جدول مندلیف که در قبل از انبساط کیهان خلق شد) را قبلا در جهنم سقر یا محدوده احدیت و صمدیت و یا سینگولاریته که نار سموم استعاره از جهنم سقر است خلق کرده بودیم. پس آنگاه نسلی که از صلصال بیرون آمد که طبق آیات دیگر نطفه امشاج نبتلیه (یک مولکول زنجیره ای کوتاه است) را در دوره سواکم سویته کردم یعنی سامان دادم و روح خودم ( روح من امر ربی که امر خدا در جانداران روح است )مستقر کردم، پس به آن سجده کنید و در اختیار ساختار آن قرار گیرید. در پایان دوره چهارم اقوات تمامی مولکول های ساختار ژنوم جانداران ساخته می شود و با بخار آب داغ ( پوسته جامد زمین داغ است وآب فراوان درون زمین هم به صورت بخار فشرده و داغ است از کجا می فهمیم از صلصال کلفخار سنگ رس تازه از کوره در آمده سفال است )به درون لایه های سنگ رس سه لایه نفوذ و پروسه ساخت نخستین مولکول حیات رقم می خورد که ابتدا به صورت مولکول های جدا از هم رسوب می کنند و سلاله من طین می شوند رسوب در سنگ رس ، اینکه واکنش پلی مریزه شدن این مولکول ها و تشکیل مولکول زنجیره ای RNA در داخل سنگ رس رخ داده یا بیرون از آن  رازی است که باید کشف شود. دانشمندان این رخداد را درون لایه سنگ رس اعلام کرده اند که در نوشتار دنیای RNA جدید ترین نظریه پیدایش حیات شرح داده ام.بنابراین پایه مولکول های اصلی ساختارژنوم جانداران از نطفه امشاج نبتلیه  با یکمولکول زنچیره ای RNA که اقوات در تختیار گذاشت شروع می شود و در دوره سواکم سویته می گردد و با قرار گرفتن زوجین الذکر و الانثی که استعاره از کروموزوم جنسیتی نر و ماده و امر خدا درنطفه علقه است ژنوم جانداران تکامل می یابد و از این پس امر خداوند فرماندهی تکامل جانداران را از علقه که نفس واحده است برعهده دارد و در حقیقت تکامل چیزی جز تحولات ژنوم تحت برنامه ریزی الهی است. نطفه امشاج نبتلیه از سه کلمه نطفه بیانگر شروع با ساده ترین رشته نخستین ژن و امشاج ممزوج شدن این نطفه با یکدیگر برای طولانی شدن رشته RNA تا تبدیل شدن به نطفه علقه با دو رشته ژنوم وکلمه سوم نبتلیه یعنی مبتلا ساز همدیگر را مبتلا می ساختند و جالب است که ویروس کرونا بسیاری از ناشناخته های چگونگی ایجاد نخستین مولکول حیات را برای دانشمندان روشن ساخت کرونا از خانواده ریز ترین ویروس بود که فقط یک تکه اطلاعات من را تکثیر کنید، کشف اخیر دانشمندان در بحبوبه بحران ویروس کرونا. دریچه مهمی به روی شروع پدیده حیات از نخستین مولکول زنجیره ای پایه حیات است که به علقه تک سلولی تکامل یافته که همان نفس واحده است ختم می شود و نخستین ساختار مادی انسان به نام بشر است.

نظریه مولینگ در چگونگی نقش ویروس در حیات اولیه
پرفسور مولینگ از قول خانم Mathilde Ludendorffs فیلسوف آلمانی در یک قرن قبل مطالبی نقل می کند و سپس نظریه خود را بر آن اساس بیان می کند. حیات چیست و چگونه ایجاد شد. علم می گوید ارگانیسم زنده نتیجه تکامل است و هدف آن از دیدگاه پروفسور لودندرف خلق یک موجود زنده که خدا با آگاهی و تسلط به آن، آن را ایجاد کرد. ابتدا اراده خداوند بر این آگاهی قرار گرفت (بیان این مطالب با  آیات قرآن  مقایسه فرمایید که دقیقا آن را ذکر کرده است) لودندورف درباره حیات می گوید همه چیز از کریستال شروع شد ماده سخت متشکل از اتم ها و ملکول ها که بطور تصادفی لایه های درونی آن شکل نگرفتند بلکه با برنامه ریزی قبلی مرتب شدند ( دوره چهار گانه اقوات) و درون خود شبکه و فضائی ایجاد کردند. از دید فیلسوف، کریستال (لطفا ذهن خود را به لایه درون صلصال ببرید) محکم ترین قدم برای هدف اولیه خلقت در نظر گرفته شد. اراده آگاهی و هدف در دل کریستال و سپس ایجاد اولین موجود زنده. خلق ماده جاندار از بی  جان
Karl Gramppطبیعی دان آلمانی در مقاله ای که در مجله- Die Deutsche Volkshochschule, - 9/18
منتشر کرده در آن ویروس را به عنوان یک عامل اساسی و واسطه ماده بی جان به جاندار در زمین اولیه معرفی کرده است یک رخ دادی هیجان انگیز در تکامل موجودات. ویروس چیست. یک ویروس شناس آمریکائی به این سئوال این چنین پاسخ داد. "ویروس یک خبر بد (اطلاعات) در درون یک توده پروتئینی است" اکثر مردم می توانند اینطور تصور کنند، زیرا هر وقت سرما خورده اند و یا در باره ایدز و آبولا و بسیاری از بیماری ها سخن به میان رفته ویروس ها خود را نشان داده اند. اما این یک سوی موضوع است. اخیرا دانستنی های انسان در باره ویروس ها گسترش چشم گیری داشته است. برای یک انسان علاقمند به طبیعت عیان شدن چهره دیگر و پنهان ویروس ها می تواند هیجان انگیز باشد. بسیاری از ویروس ها از نظر علمی و جزئیات ساختار شیمیائی و رفتار بیولوژیکی آن و چگونگی نفوذ به سلول های حیاتی و تخریب آن و تکثیر خود تحقیقات جامعی صورت گرفته و راه جدیدی را در تکمیل تئوری تکامل و نقش آن در پیدایش حیات پیش روی دانشمندان قرار داده است. سئوال مهمی که تا  کنون ذهن دانشمندان را به خود مشغول داشته این است که ویروس ها جاندار نیستند ولی اکنون این  سئوال مطرح می شود شاید  ویروس ها هم جاندار باشند. (بحث  جاندار بودن ویروس را برای نتیجه گیری نوشتار لازم داریم). اصلا معیار جاندار و بی جان بر چه اصولی استوار است. چگونه در روند تکامل ماده بی جان به جاندار تبدیل شد-انا خلقناکم من تراب- لحظه تبدیل ماده بی جان تراب به جاندار نطفه امشاج  که شاهکار خلقت حیات است در کجا و چه زمانی اتفاق افتاده است. ویروس در این قضیه چه نقشی داشته است. دو موضوع توسط کارل گرامپ مطرح شد که که بحث روز دانشمندان بیولوژیست و پیدایش حیات است که اخیرا با پیشرفت علمی تحقیقات ویروس شناسی به آن رسیده اند اول جاندار و یا بی جان بودن و دوم کشف نقش ویروس در پیدایش حیات، برای ادامه بحث ابتدا با مشخصات ویروس و سپس با نظر یک دانشمند معروف آلمانی در نقش ویروس در پیدایش حیات آشنا شویم. بنابراین جاندار شدن یک فرمان حیات است کن فیکون. در پروژه حیات و در مولکول ار.ان.ای یک بار رخ داده است و در تغییر ژنوم جنسیتی حضرت مریم ع و تولد حضرت عیسی ع هم یک بار اتفاق افتاده که وجه مشترک خلقت آدم و خلقت حضرت عیسی ع است. هر دو تغییرات در ژنوم است.
ویروس دارای چه مشخصاتی است
یکی از مشخصات ویروس کوچکی آن است که از منافذ بسیار ریز که باکتری ها نمی توانند عبور کنند آنها براحتی عبور می کنند. کوچکترین ویروس شناخته شده طولی برابر با 20 نانومتر دارد و هر نانو متر برابراست با یک میلیونیم میلیمتر. ویروس دارای یک پوشش پروتئینی ساده بنام کاپسید و درون آن یک تکه ژن از نوع RNA است. البته بر اساس نظر دانشمندان ویروس هائی وجود دارند که دارای ژن کامل DNA و لفاف روی پوشش پروتئینی هستند که با منطق علم زیست شناسی همخوانی ندارد که نیازبه بحث گسترده تری دارد در این نوشتار ما با ویروس های ساده و اولیه مانند ویروس کرونا سر و کار داریم تا نقش آنها را در پیدایش حیات بررسی کنیم. به آمار تعداد ویروس ها با مقایسه ای نگاه کنیم ( کارل کرامپ) تعداد انسان ها در زمین تقریبا 10 میلیارد، 1010- تعداد ستارگان حدود 1025-تعداد باکتریها 1031 و تعداد ویروس ها 1033 عدد است. طبق نظر خانم پروفسور ویرو لوگ (ویروس شناس) Karin Mölling ویروس شناس برجسته آلمانی معروف بین الملل تعداد ویروس ها به مراتب از باکتری ها بیشتر است.
اگر تمامی ویروس را پشت سر هم ردیف کنیم مسافتی بالغ بر 10 میلیون کیلومتر بدست می آوریم. برای مقایسه قطر خورشید 1/4 میلیون کیلو متر است. این ویروس ها و باکتری ها در حیات کره زمین و اطراف و در بدن ما جا خوش کرده اند. بنابراین با توجه به تعداد محدود ویروس های بیماری زا بیشترین تعداد ویروس ها بی خطر هستند و در خدمت حیات. ویروس های بیماری زا اکثرا از حیوانات به انسان منتقل می شوند و یا ویروس های دست کاری شده ژنتیکی هستند که از دست محقیقن خارج می شوند. پس باکتری ها و ویروس ها جزء جدا ناپذیر از حیات زمین هستند. پس از شناسائی ژنوم انسان و ویروس ها دانشمندان به این نتیجه رسیدند که بیش از نیمی از ژنوم انسان منشاء ویروسی دارد سایر جانداران هم همین طور. تعداد باکتری ها بر روی پوست و درون بدن انسان از تعداد سلول های بدن انسان بیشتر هستند ، همینطور ویروس ها، قارچ ها منظور نشده اند. مجموعه باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها روی بدن انسان را میکروبیوم می نامند. بنابراین انسان یک سوپر ارگانیسم و یک اکو سیستم  پیچیده است که از عجایب علم زیست شناسی بشمار می رود. انسان با این میکروبیوم در بدن خود هم زیستی مسالمت آمیزی دارند. بیماری ها یک استثنا هستند و نه یک قاعده. (کارین مولینگ). ویروس ها انواع مختلف هستند. ویروس هائی هستند که تنها 10 ژن مانند ویروس ایدز و برخی تا 2500 ژن دارند. انسان تقریبا 22000 ژن دارد (موز 50000 ژن دارد؟). ویژگی ژنوم انسان در تعداد ژنوم آن نیست بلکه در بزرگ بودن اندازه ژن است. اخیرا بحث نقش ویروس ها در خلقت موجودات زنده تحولی در علم تکامل موجودات زنده ایجاد کرده است. قرآن در آیه زیر به این موضوع اشاره فرموده است
وَ هُوَ الَّذِي أَنْشَأَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَ مُسْتَوْدَعٌ قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَفْقَهُونَ- خداوند است که شما را از نفس واحده (علقه) انشاء کرد تا اینجای آیه واضح است و فمستقر و مستودع دو کلمه است که نظرات مختلفی ابراز شده بشرح ذیل:
" شما داراى روح پايدار و جسم نا پايداريد، شما داراى ايمان پايدار و يا نا پايداريد، شما از نطفه‌ زن كه در رحم پايدار است و نطفه‌ى مرد كه ناپايدار است پديد آمده‌ايد، مستقر در زمين و وديعه‌ى در قبر تا روز قيامت هستيد، نعمت‌ها گاهى پايدار است و گاهى ناپايدار و اوست كسى كه شما را از يك نفْس آفريد، پس برخى قرار يافته (و به دنيا آمده‌اند) و برخى (در پشت پدرها و رحم مادرها) به امانت گذاشته شده‌اند. ما آيات خويش را براى گروهى كه مى‌فهمند به تفصيل بيان كرديم. ، مستقر در زمين و وديعه‌ى در قبر تا روز قيامت هستيد"
این مهمترین بحث هائی است که مفسرین و مترجمین محترم بیان داشته اند. مستقر دارای جایگاه یعنی محل استقرار و مستودع محل استقرار ندارد و به صورت امانت در جائی قرار دارند یعنی به محل ودیعه گذاشته شده نیازمند یا دارای میزبان هستند. کلمه انشاء به پروسه تکامل بر می گردد و سخن از ساختار مادی انسان و موجودات است دو دیدگاه می تواند متصور باشد اول فمستقر به انسان انشاء شده بر می گردد و یا مانند صهرا و نسبا تاریخه در روند انشاء دارد مانند انشعابات اصلی و فرعی است. در پروسه تکامل خط صراط المستقیم همان راهی است که پروسه تکامل باید طی کند تا به هدف نهائی که انسان است برسد در این مسیر انشعاباتی از خط اصلی جدا شده اند مانند بند پایان که هشتاد در صد موجودات فعلی را تشکیل می دهند.
نماتد ها، میکرب ها، باکتری ها، ویروس ها که هر کدام در راسته ها مستقل به زندگی خود بدون تغییر ادامه داده اند و در حیات زمین دارای نقش مهمی بر عهده دارند. ویروس ها و باکتری ها زندگی انگلی دارند و نیاز به میزبان دارند. محل زندگی آن ها در ودیعت گاه است و مسقر یا جایگاه مستقل ندارند. از آنجائیکه باکتری ها و ویروس ها در طبیعت به صورت مستقر و مستودع زندگی می کنند، می تواند منظور آیه اشاره به ویروس ها و باکتری ها در درون موجودات زنده است که بدون آن ها موجود زنده حیات ندارد. هم در انسان و هم در سایر جانوران باکتری ها میکروب ها ویروس‌ها جزو ذاتی هر سیستم تکاملی تکثیرپذیر هستند و از نخستین روز های پیدایش زندگی همراه با میزبان خود تکامل یافته‌اند. آن طور که تخمین زده می شود به ازای هر یک از سلول های بدن انسان ده سلول میکروبی در بدن جا خوش کرده اند. به مجموعه میکروب های موجود در بدن میکروبیوم گفته می شود. بنابراین از زمان انشاء انسان از نفس واحده موجودات میکروبی در بدن انسان به ودیعه گذاشته شده و خود بدن مستقر است. بنابراین در این آیه هم وجه دیگر ساختار مادی انسان را بیان می فرماید. آخر آیه شریفه جمله قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَفْقَهُونَ اشاره به آیات فراوانی است که خداوند به تفصیل برای درک و فهم انسان از نفس خودش بیان فرموده.
سید محمد تقوی اهرمی 7/05/1404